Trump'ın gümrük vergileri, Brezilya da dahil olmak üzere gelişmekte olan piyasalardaki yabancı yatırımı korkutabilir.

NEW YORK — ABD Başkanı Donald Trump'ın gümrük vergileri nedeniyle küresel ticareti kasıp kavuran korumacılık dalgası, gelişmekte olan piyasalar için önemli bir büyüme kaynağı olan doğrudan yabancı yatırıma da sıçrama tehlikesi yaratıyor.

Brezilya'da şimdiye kadar açıklanan en yüksek oran olan yüzde 50 oranında vergi uygulandığında , Washington ile gerginliğin daha da büyümesi halinde başlıca risk bu olabilir.

Büyük Küresel Mali Kriz'den bu yana zengin ülkeler gümrük vergileri gibi korumacı politikalara yöneldiler.

Uluslararası Ödemeler Bankası'nın (BIS) son yıllık raporunda yer alan uyarıya göre, gelişmiş ekonomilerin gelişmekte olan piyasalardan ithalata getirdiği yeni kısıtlamaların sayısı 2009-2023 yılları arasında yıllık ortalama yüzde 8 arttı.

Etkilenen ürünlerin toplam sayısı bu dönemde yaklaşık %5'ten %62'ye yükseldi.

Merkez bankalarının babası olarak kabul edilen ve merkezi İsviçre'nin Basel kentinde bulunan BIS, "Ticaret korumacılığının yükselişi devam ettikçe, gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere daha az doğrudan yabancı yatırım akışı olacak. Bu durum, söz konusu ülkelerin büyüme potansiyelini azaltacak ve bu iki dünya arasındaki ekonomik yakınlaşma beklentilerini kötüleştirecek" uyarısında bulunuyor.

Bu hafta, küresel ilgi odağı Brezilya'ya geri döndü ve Başkan Trump, 1 Ağustos'tan itibaren tüm Brezilya ürünlerine %50 vergi uygulamaya başladı.

ABD, Brezilya'nın ikinci büyük ticaret ortağı olmasına rağmen, ticaret dengesi Brezilya'nın Gayri Safi Yurtiçi Hasılasının (GSYİH) %2'sinden azını oluşturarak küçük bir seviyede kalıyor ve ekonomistlere göre bu durum, ülkenin ekonomik zararını sınırlamalı. Goldman Sachs'ın tahminine göre, en kötü senaryoda Brezilya'nın büyümesinden 0,4 puana kadar bir düşüş yaşanabilir.

Ancak BIS, daha fazla korumacılığın gelişmekte olan ülkelerden gelen doğrudan yabancı yatırımları etkileyebileceği ve bunun da bu ekonomilerin GSYH büyümesi için başka bir risk kaynağı olabileceği konusunda uyarıyor.

Örgüte göre, ithalatlarının en az %50'sine ticaret kısıtlaması getiren ülkelerden daha fazla Yabancı Doğrudan Yatırım (FDI) alan ülkelerde ortalama büyüme daha yavaş oldu.

Fitch Ratings Latin Amerika devlet tahvilleri eş başkanı Todd Martinez, Estadão/Broadcast'a verdiği röportajda, "Ekonomideki her şey birbiriyle bağlantılıdır, dolayısıyla küresel ticaret politikalarında köklü bir değişim, doğrudan yabancı yatırım gibi birçok değişkeni etkileyebilir" dedi .

Yatırım bankası UBS BB'nin baş ekonomisti Alexandre de Ázara, ABD ile Brezilya arasındaki gerginliğin tırmanmasının etkilerine ilişkin asıl endişenin doğrudan yabancı yatırımlar (FDI) olduğunu söyledi.

Estadão/Broadcast'a verdiği bir röportajda, "Brezilya ABD tarafından 'dostça olmayan' olarak etiketlenirse, bu açıkça bir risktir," değerlendirmesinde bulunuyor. Ancak buna rağmen, doğrudan yabancı yatırım hacminde bir çöküş öngörmüyor.

Brezilya, Mayıs ayına kadar geçen sürede 30 milyar ABD dolarından fazla doğrudan yabancı yatırım net girişi elde etti; bu, 2024'teki aynı döneme kıyasla yaklaşık %1,90'lık bir düşüşü temsil ediyor.

Merkez Bankası, 2025 yılında 70 milyar ABD doları tutarında net doğrudan yabancı yatırım (FDI) bekliyor. Bu rakam, GSYİH'nin %3,2'sine denk geliyor ve geçen yıl kaydedilen 71 milyar ABD dolarının üzerindeki rakamın altında. Rekor, ülkeye 74,6 milyar ABD doları giriş yapılan 2022 yılında gerçekleşmişti.

Brezilya'ya gelen tüm yeni yabancı yatırımların yaklaşık dörtte biri Amerikalılardan geliyor. Citi'nin Doğrudan Yabancı Yatırım Güven Endeksi'ne göre, Brezilya, 2018-2024 yılları arasında İspanya ve Portekiz ile birlikte yabancı yatırım iştahı açısından öne çıktı.

Fitch'ten Martinez, "Brezilya, birçok rekabet zorluğuna rağmen her zaman güçlü bir doğrudan yabancı yatırım akışına sahip olmuştur. Ülkenin çekiciliği, geniş iç pazarından kaynaklanıyor ve bu durum, ticaret politikasının bir sonucu olarak değişmeyecek," diyor.

Bank of America'nın yakın zamanda yaptığı bir anket, şirketlerin Trump'ın gümrük vergileri nedeniyle son dönemde artan eğilimin üzerine çıkarak, operasyonlarını kendi ülkelerine geri getirme, yani yeniden yerelleştirme stratejilerini güçlendirmeyi düşünmediklerini ortaya koyuyor.

Buna karşılık, daha fazla nearshoring (yakın ülkeler arasında ticaret) veya friendsshoring (daha dost ülkeler arasında işlerin merkezileştirilmesi) olabilir.

Bank of America (BofA) Küresel Ekonomik Araştırmalar Başkanı Claudio Irigoyen, Meksika ve Hindistan'ı örnek göstererek, "Bazı ülkeler bu noktadan faydalanabilir" diyor.

Eski New York Federal Rezerv (Fed) Başkanı William Dudley ise henüz bir değerlendirme yapmak için çok erken olduğunu, çünkü ABD'deki gümrük tarifelerinin nereye varacağını kimsenin bilmediğini söyledi.

Ancak bir şey kesin: Şirketler, ticaret korumacılığının patlak vermesine yanıt vermek için daha fazla esneklik arayışıyla üretim kaynaklarını çeşitlendirecekler, diyor.

"Yatırımların ömrü uzun yıllara yayılıyor. Peki bu tarifelerin ne kadar süre yürürlükte kalacağını kim bilebilir?" diye soruyor Dudley.