INSS-fraude daagt de overheid uit en zorgt voor belastingwaarschuwingen

De ontdekking van een plan van onterechte kortingen op pensioenen van het National Institute of Social Security (INSS) tussen 2019 en 2024, waarmee volgens de meest recente schattingen mogelijk R$ 5,9 miljard is weggesluisd, heeft de federale overheid in een enorme financiële impasse gebracht.

Omdat gewonde gepensioneerden en gepensioneerden compensatie eisen, staat de regering van Lula voor de uitdaging om deze bedragen terug te betalen zonder de stabiliteit van de overheidsfinanciën in gevaar te brengen.

Als eerste maatregel kondigde de overheid nieuwe functies aan in de Meu INSS-app waarmee slachtoffers kortingen kunnen betwisten. Op het tweede front garandeerde het management een eerste reeks terugbetalingen van R$ 292,6 miljoen die tussen 26 mei en 6 juni zouden worden uitbetaald, verwijzend naar kortingen die in april werden toegekend, zelfs nadat de blokkade al van kracht was.

De bedragen worden uit de middelen van de Sociale Verzekering gehaald . De verklaring hiervoor is dat de loonsom van die maand al was verwerkt vóór de vaststelling.

Toch geeft het economische team onder leiding van Fernando Haddad al toe dat het noodzakelijk zal zijn om het budget van de Sociale Zekerheid te versterken , maar wacht nog op het bedrag dat de herkomst van de middelen moet bepalen.

Hoewel er binnen de overheid consensus bestaat dat getroffen begunstigden gecompenseerd moeten worden, zijn de potentiële omvang van de terugbetaling en het gebrek aan definitie van de exacte bedragen nog steeds zorgwekkend.

De operatie omvat niet alleen de teruggave van middelen, maar ook het opsporen van fraude, het blokkeren van tegoeden van de betrokken verenigingen en het ontwikkelen van een digitaal betwistingssysteem – met alle risico's die gepaard gaan met digitale uitsluiting van een groot deel van de getroffen bevolking, aangezien zij ouder zijn.

Bovendien worden in de aflevering historische tekortkomingen in de controle en het toezicht binnen het INSS zelf belicht, wat vragen oproept over de administratieve en politieke verantwoordelijkheden. Deze worden momenteel onderzocht door de Federale Rekenkamer (TCU).

Ondanks de druk om snel te reageren, probeert de regering een voorzichtige aanpak te hanteren in de zogenaamde ‘derde fase’ van de crisis: die van compensatie.

Minister van Planning Simone Tebet verklaarde dat “niemand schade zal ondervinden”, maar benadrukte dat het noodzakelijk zal zijn ervoor te zorgen dat alleen degenen die daadwerkelijk schade hebben geleden, de terugbetaling ontvangen. Het doel is om onterechte betalingen te voorkomen en de financiële verantwoordelijkheid te behouden.

Dit roept een aantal vragen op.

Waar komt het geld vandaan?

De terugbetaling van onterecht in rekening gebrachte bedragen is nog steeds afhankelijk van de bevestiging van het exacte bedrag, maar de overheid onderzoekt al mogelijke bronnen om de terugbetaling te financieren.

Het eerste alternatief dat wordt geanalyseerd, betreft het gebruik van geblokkeerde middelen van de onderzochte verenigingen. Deze bedragen in totaal al meer dan R$ 2 miljard, zoals geëist door het kantoor van de procureur-generaal (AGU). Deze bedragen kunnen worden gebruikt om betalingen te initiëren zonder dat in dit eerste stadium rechtstreeks contact met de Nationale Schatkist hoeft te worden opgenomen.

Indien het geblokkeerde bedrag niet voldoende is, bespreekt het economische team de inzet van sociale zekerheidsmiddelen. Het Ministerie van Sociale Zekerheid ontving aanvankelijk R$ 2,36 miljard van het totale budget van R$ 972 miljard voor het jaar.

Binnen de vastgelegde limieten voor discretionaire uitgaven — van maximaal R$ 128,4 miljard tot mei en R$ 69,5 miljard tot november — zou het mogelijk zijn om ruimte te creëren om de middelen van INSS aan te vullen zonder dat er onmiddellijk behoefte is aan buitengewoon krediet.

Deze middelen zouden afkomstig zijn uit de ‘besparingen’ die aan het begin van het jaar waren gerealiseerd, toen de begroting nog niet was goedgekeurd.

Alleen als laatste redmiddel, als het INSS aantoont dat er onvoldoende marge is, kan het ministerie van Financiën worden aangesproken om het resterende bedrag te dekken via een buitengewoon krediet.

De Budget Execution Board (JEO) gaat zich de komende dagen op deze kwestie richten, op zoek naar een financieel verantwoorde oplossing. Maar dat zou pas moeten gebeuren als twee van de vier ministers die het panel vormen terugkeren van hun officiële missie naar China.

Simone Tebet (Planning) en Rui Costa (Civil House) maken deel uit van de delegatie van president Lula naar het Aziatische land, waar hij volgende week terugkeert.

Bestaat het risico dat het een gerechtelijk bevel wordt?

De angst dat het wetsvoorstel uiteindelijk zal leiden tot gerechtelijke bevelen – dat wil zeggen gerechtelijke schulden van de Unie met verplichte betaling in het volgende jaar – wordt door het economische team tot een minimum beperkt.

De beoordeling is dat met de huidige administratieve terugbetalingsinspanningen onder leiding van het INSS en de AGU het risico op massale juridisering en het daaruit voortvloeiende ontstaan ​​van juridische aansprakelijkheden, wordt verminderd.

Het proces dat nodig is om een ​​schuld van deze aard om te zetten in een gerechtelijk bevel is langdurig: de verzekerde moet een rechtszaak aanspannen tegen de vakbond, de zaak winnen en vervolgens de wettelijke termijn van 60 dagen afwachten op betaling. Pas als de overheid dan niet betaalt, wordt de schuld omgezet in een gerechtelijk bevel.

De overheid probeert dit scenario op administratieve wijze te anticiperen. Zo vermijdt ze juridische stappen, bespaart ze op de kosten van advocaten en voorkomt ze dat er voor de komende begrotingsjaren nieuwe verplichtingen ontstaan.

Hoe vindt de terugbetaling plaats?

De overheid heeft een procedure vastgelegd op basis van digitaal protest via de app “Meu INSS” en het callcenter 135. Vanaf 14 mei kunnen begunstigden controleren of er associatieve kortingen op hun uitkeringen zijn en, als ze de machtiging niet herkennen, kunnen ze deze rechtstreeks via de app betwisten.

Entiteiten hebben maximaal 15 werkdagen de tijd om documenten te overleggen waaruit hun uitdrukkelijke toestemming blijkt. Als ze daar niet in slagen, hebben ze nogmaals 15 dagen de tijd om de bedragen terug te storten aan het INSS. Het INSS zal de middelen vervolgens via een aanvullende salarisbetaling aan de verzekerde doorstorten.

De nieuwe voorzitter van INSS, Gilberto Waller, stelde dat er geen persoonlijke ondersteuning zal zijn voor dit proces, wat zorgen baart gezien het hoge percentage digitale ongeletterdheid onder ouderen — juist de groep die het zwaarst getroffen is.

Volgens gegevens van de Functional Literacy Indicator (Inaf) uit 2024 heeft 48% van de mensen tussen de 50 en 64 jaar last van slechte digitale prestaties. Om deze beperking te omzeilen, gaat de overheid de telefonie via 135 versterken.

Leer meer over de belangrijkste vormen van fraude tegen INSS-begunstigden