De Echo, op het punt een artistiek monument van Mexico te worden

Het Museo Experimental El Eco werd in 1953 opgericht door de rusteloze geest van Mathias Goeritz – een van de meest complete kunstenaars die Mexico aan de wereld heeft geschonken of die dit land heeft opgenomen om ook aan de wereld te laten zien – en al meer dan zeven decennia lang is het Museo Experimental El Eco uitgegroeid tot een van de knooppunten in Mexico-Stad waar moderne kunst, hedendaagse kunst en natuurlijk al die artistieke praktijken die, hoewel ze als hedendaags worden beschouwd, de nog mogelijke grenzen van de artistieke creatie verkennen, samenkomen en debatteren.

Vanaf aanstaande dinsdag, met de publicatie in het Staatscourant van de Federatie (DOF), start de locatie, beheerd door het Directoraat-generaal Beeldende Kunsten van de UNAM en gelegen in de wijk San Rafael, de procedures voor de afgifte van het decreet waarmee het door het Nationaal Instituut voor Schone Kunsten en Literatuur (INBAL) tot Artistiek Monument wordt verklaard. Deze catalogisering maakt het mogelijk om kunstwerken of onroerend goed officieel te erkennen als onderdeel van het Mexicaanse culturele erfgoed. De staat is daarom verplicht om erkenning te verlenen voor hun artistieke waarde en juridische en fysieke bescherming te verlenen.

Met de publicatie van deze overeenkomst hebben de personen of organisaties die verantwoordelijk zijn voor het beheer van de faciliteit (in dit geval UNAM) vijftien werkdagen de tijd om bewijsmateriaal of argumenten aan te leveren die zij relevant achten voor de INBAL om de procedure voor het verklaren van de zogenaamde El Eco te starten.

De publicatie in het DOF valt ook samen met de herdenking van de 35e sterfdag van Mathias Goeritz, die op 4 augustus 1990 in Mexico-Stad op 75-jarige leeftijd overleed.

Manifest voor een museum

De geschiedenis van El Eco is, net als de essentie ervan, divers. De locatie zelf vertelt ons dat "kunstenaar Mathias Goeritz in 1952, tijdens een tentoonstelling van schilderijen en sculpturen in de Galería de Arte Mexicano (GAM) – opgericht door Inés Amor in Mexico-Stad – Daniel Mont ontmoette, een Mexicaanse zakenman die geïnteresseerd was in projecten met betrekking tot restaurants, bars en kunstgalerieën. Deze mecenas gaf Goeritz de opdracht een ruimte te bouwen die een nieuwe relatie zou verbeelden tussen zijn commerciële belangen en de avant-gardegeest van enkele culturele figuren uit die tijd, met de bedoeling iets anders te vinden dan de gevestigde orde."

Onder het uitgangspunt van de eerder genoemde Mexicaanse zakenman, "doe maar wat je wilt", rechtvaardigde Goeritz het ontwerp van de omheining met het "Manifest van Emotionele Architectuur", dat hij eveneens in 1953 verspreidde:

"Het nieuwe Museo Experimental El Eco begint zijn activiteiten, dat wil zeggen zijn experimenten, met het architectonische werk van zijn eigen gebouw. Dit werk werd opgevat als een voorbeeld van een architectuur waarvan de primaire functie emotie is", verklaarde de kunstenaar aan het begin van zijn manifest.

En later legde hij uit: "In het El Eco-experiment werd plastische integratie niet begrepen als een programma, maar in een volkomen natuurlijke zin. Het ging er niet om schilderijen of sculpturen over het gebouw te leggen, zoals vaak gebeurt met filmposters of tapijten die over de balkons van paleizen hangen. Het was veeleer noodzakelijk om de architectonische ruimte te begrijpen als een groot sculpturaal element, zonder te vervallen in Gaudí's romantiek of het lege neoclassicisme van Duitsland of Italië."

Gedurende de 20e eeuw was El Eco aanvankelijk een experimenteel museum, maar niet veel later, gezien de complexiteit van het onderhoud, werd het een restaurant, nachtclub, theater en zelfs een locatie voor politieke activiteiten. Pas in 2004 verwierf de UNAM het gebouw en voerde architectonische restauratiewerkzaamheden uit aan de werken die er permanent verblijven. In september 2005 werd het heropend als museum, waarmee het zijn oorspronkelijke doel vervult.

Sinds de heropening heeft El Eco iets meer dan twintig jaar lang het werk tentoongesteld van kunstenaars en ontdekkingsreizigers als Mathias Goeritz, Ricardo Rendón, Gabriela Gutiérrez Ovalle, Georgina Bringas, Karina Peisajovich, Mariana Castillo Deball, Pablo Rasgado, Guillermo Santamarina, Iván Krassoievitch en Beatriz Zamora, en vele anderen.

(Met informatie van het Museo Experimental El Eco en het boek “The Reality of Fiction. El ECO by Mathias Goeritz”, 2016, door Fernando Quesada López).