Inflatie en werkgelegenheid, het kleine meesterwerk van de ECB

De afgelopen vier jaar heeft Italië een enorme werkgelegenheidshausse doorgemaakt en niemand had die verwacht. Alle politici waren ervan overtuigd dat er moeilijke tijden zouden komen, hetzij vanwege het restrictieve monetaire beleid van de ECB , hetzij vanwege het restrictieve begrotingsbeleid van de regering. Of allebei. In juli 2022 verhoogde de ECB voor het eerst in jaren de herfinancieringsrente. De inflatie in de eurozone schoot omhoog, bijna 9%, met een kerninflatie van meer dan 4%. De interventie van de ECB, hoewel laat, was onvermijdelijk: een krachtig signaal was nodig om de verwachtingen weer onder controle te krijgen en een escalatie van de langetermijnrente te voorkomen, wat het toekomstige desinflatieproces duurder zou hebben gemaakt.

Maar de Italiaanse politiek zag het somber in. "Als de rente te hoog is, dreigt er een recessie", Antonio Tajani (juni 2023). "De ECB kondigt, tegen de bewijzen van eigen onderzoek en gezond verstand in, aan dat ze de rente opnieuw wil verhogen", Matteo Salvini (juni 2023). "De oorzaken van inflatie liggen buiten de EU, niet binnen de EU, terwijl het risico dat iedereen duidelijk is, een recessie is", Adolfo Urso (juni 2023). Iemand had het al in april 2022 gezien, zoals Alberto Bagnai (Lega): "Op 3 januari zei ik dat de recessie eraan kwam en ik legde uit waarom, dus nu is de recessie er." In werkelijkheid is de recessie er nooit gekomen, net als de val van de euro. De regering viel het monetaire beleid van de ECB aan en dacht dat ze de inflatie kon beteugelen met surrealistische prijsbeheersingsprogramma's. Als er dan toch een recessie was gekomen, was dat de schuld van Christine Lagarde , maar aangezien het beleid van de ECB werkte , zei de regering van Meloni dat de daling van de inflatie te danken was aan haar "driekleurige trolley".

Ook de oppositie zat op dezelfde golflengte. Andrea Orlando van de Democratische Partij zei in december 2022: "Lagarde riskeert Europa in een diepe recessie te storten om de inflatie te beteugelen. We moeten uit deze monetaristische valkuil komen en proberen de economie te redden door verder te gaan dan de obsessie met monetair beleid dat uitsluitend gebaseerd is op rentemanipulatie." Het was niet duidelijk wat "rentemanipulatie" was en wat het alternatief was, maar gelukkig was er geen noodzaak om ermee te experimenteren. En sommige progressieve economen dachten er net zo over als Orlando en de regering: "Ik denk ook dat het monetaire beleid van de ECB buitensporig restrictief is en een onnodige recessie zal veroorzaken", aldus Andrea Roventini , voormalig minister van Economie onder Luigi Di Maio (december 2022).

Drie jaar later is het oordeel ondubbelzinnig: de ECB heeft een klein meesterwerk afgeleverd. De inflatie is weer normaal en de economische activiteit is niet significant beïnvloed. Sterker nog, de Europese arbeidsmarkt heeft tekenen van verrassende vitaliteit vertoond. In Italië vertellen Istat-gegevens over een echte werkgelegenheidshausse. In de afgelopen vier jaar is de werkgelegenheid met ongeveer een half miljoen eenheden per jaar gegroeid. Alleen al in de laatste enquête bedroeg de trendmatige toename +578 duizend banen. Italië had nog nooit 24,3 miljoen werkenden geregistreerd. Dit record gaat gepaard met talloze records: vrouwelijke werkgelegenheid, vaste contracten, werkgelegenheidspercentages voor mannen en vrouwen, de leeftijdsgroep van 25-54 jaar, afname van inactiviteit en toename van de beroepsbevolking. Het werkloosheidspercentage is nog maar een fractie verwijderd van zijn historisch dieptepunt. Ondanks een paar schaduwen - het grootste deel van de werkgelegenheidsgroei is geconcentreerd onder de 50-plussers en de reële lonen herstellen zich nog steeds - is het conjuncturele beeld een van de meest positieve van de afgelopen decennia.

Toen de regering-Draghi in juni 2021 het verbod op ontslagen ophief (Italië was het enige OESO-land dat een dergelijke regel invoerde), voorspelden de CGIL en UIL een "sociale bom" van "een miljoen ontslagen": in de daaropvolgende maanden waren er in werkelijkheid bijna 600.000 meer mensen aan het werk, bijna allemaal met vaste contracten. Soortgelijke catastrofes werden later aangekondigd, toen de regering besloot de Superbonus te beëindigen: "200.000 werklozen zullen volgen", voorspelde voormalig minister van Arbeid Orlando in november 2023. Sindsdien zijn er 550.000 meer mensen aan het werk, allemaal met vaste contracten. Slechts een jaar geleden zei Pasquale Tridico , voormalig voorzitter van INPS en binnenkort Europarlementariër van M5S, dat de werkgelegenheid groeit, maar "het aantal gewerkte uren niet". Pierluigi Bersani hervatte in oktober 2024 de discussie door te zeggen dat "we een vermindering van het aantal gewerkte uren hebben". Terwijl Maurizio Landini – die bij de Cgil deze vier jaar van werkgelegenheidshausse vergezelde van vier algemene stakingen – vandaag de dag nog steeds zegt dat "de onzekerheid ongekend is toegenomen". Alle ongefundeerde beweringen: Istat bevestigt dat het aantal gewerkte uren is toegenomen (index 117,2 eind 2024, met een basis van 100 in 2021), terwijl het aantal tijdelijke werknemers is afgenomen, niet alleen ten opzichte van het aantal vaste werknemers, maar ook in absolute waarde.

Een dergelijke langdurige en wijdverbreide expansiefase is al lange tijd niet meer gezien en de cyclus lijkt geen tekenen van vertraging te vertonen. Zowel de monetaire maatregelen als het begrotingsaanpassingsplan zijn het doelwit geweest van kritiek, maar ze zijn de afgelopen jaren een van de meest effectieve macro-economische maatregelen gebleken, met lagere inflatie, economische groei en een sterke werkgelegenheidsgroei tot gevolg. Is er iemand die de moed heeft toe te geven dat hij of zij ongelijk had?

Meer over deze onderwerpen: