Duits vastgoedfaillissement: de koning van de ruïnes voor de rechter

Charles Smethurst, de man die door velen in zijn beste jaren de "gentleman van de vastgoedsector" werd genoemd, betreedt zaal 134 van de regionale rechtbank van Hildesheim in zijn oude werkkleding: grijs pak, lichtblauw overhemd, zwarte schoenen. Lang, stevig gebouwd. Behalve dat zijn vorige baan niet langer zijn baan is.

“Gepensioneerd,” beantwoordt Smethurst de vraag van de rechter. “Als dat een baan is,” vraagt ​​hij vragend.

De man die zo nadrukkelijk serieus is en naar correctheid streeft, lijkt mij iemand die je zonder voorbehoud kunt vertrouwen. Je gelooft hem als hij belooft goed voor het geld van anderen te zorgen en het te laten groeien. Dat was nou precies het probleem.

Omdat we hier, op de eerste dag van dit proces, te maken hebben met waarschijnlijk een van de grootste vastgoedfraudezaken van de afgelopen jaren. Het Openbaar Ministerie klaagt hem aan voor in totaal 27 zaken, met een schadevergoeding van 56.395.502,82 euro. De onderzoekers zelf weten dat dit nog niet alles is.

De onderzoekers legden voor aanvang van het proces uit dat zij zich tot een deel van de zaken hadden beperkt. De straf zou niet worden gewijzigd, zelfs niet als de volledige omvang van het vergrijp zou worden vervolgd. Dit principe wordt procedurele economie genoemd.

Het lijkt er vreemd genoeg op dat de rechterlijke macht hetzelfde idee hanteert als Smethurst ooit had: een paar miljoen of vele miljoenen, op een gegeven moment maakt het niet zoveel meer uit.

De 65-jarige heeft namelijk al ruim een ​​miljard euro opgehaald bij duizenden investeerders in Groot-Brittannië, Israël en Zuidoost-Azië. Geld dat ze grotendeels kwijt waren. “De omvang van deze zaak”, zegt advocaat Peter Mattil uit München, die honderden slachtoffers vertegenwoordigt, “bereikt duidelijk dezelfde omvang als de P&R- en Wirecard-zaken.”

P&R was een containerinvesteringsmaatschappij in de jaren 1910. Behalve dat veel van de stalen dozen helemaal niet bestonden. Momenteel loopt er in München een strafzaak tegen de financiële dienstverlener Wirecard en het flamboyante, voortvluchtige voormalige bestuurslid Jan Marsalek. Ergens daarachter zou hij staan, Charles Smethurst.

De vraag is alleen: hoe is de man die ooit de broeken en truien voor het nieuwe seizoen voor C&A bestelde, uitgegroeid tot de vastgoedmagnaat die het hele modebeeld omdraaide?

En last but not least: waar is al het geld eigenlijk gebleven?

De belofte waarmee Smethurst mensen om hun geld vroeg, klonk inderdaad veelbelovend. Hun kapitaal zal naar monumentale panden in heel Duitsland vloeien, die hij in hun oude glorie en waarde zal helpen herstellen. Dankzij belastingvoordelen en zijn vaardigheden zijn dubbele rendementen te verwachten en een prachtig equivalent in steen. In 2008 richtte hij in Langenhagen bij Hannover het bedrijf Dolphin Capital op, dat later werd omgedoopt tot German Property Group.

De lijst met gebouwen die Smethurst in de loop van het jaar verwierf, moet voor buitenlandse investeerders hebben geklonken als een mentale excursie naar de wereld van Duitse sprookjes. Kasteel Dwasieden op Rügen, de Arensburg bij Rinteln, de herberg Hohes Meer in Augsburg, de keizerlijke kazerne in Jüterbog en de leerfabriek Zehdenick. En, en, en. In totaal zouden er bijna 60 voorwerpen tot de groep hebben behoord. Alleen staan ​​veel gebouwen nog steeds in verval, alsof er nooit iets is gebeurd.

Aangekocht door de Duitse vastgoedgroep, maar nooit gerenoveerd: de ruïnes van kasteel Dwasieden op Rügen.

Bron: imago images/STAR-MEDIA

Eén persoon die Charles Smethurst vertrouwde en die bekend was met de glanzende brochures, was de Brit Mark Hambling. De 64-jarige is accountant en werkt al geruime tijd in de vastgoedsector. Hij was dan ook allesbehalve naïef toen hij in 2014 via de financiële makelaardij Smethurst en Dolphin Capital ontdekte.

Mark Hambling, slachtoffer van een fraudezaak in Duitsland, verloor de helft van zijn fortuin.

Bron: privé

Op papier zag alles er heel goed uit, zegt Hambling vandaag. “En net als de meeste mensen beschouwde ik Duitsland als een zeer veilige plek voor mijn geld.”

Tegenwoordig ziet hij de dingen anders.

Op dat moment, op 53-jarige leeftijd, zocht Hambling naar een manier om in zijn oude dag te voorzien. Deze Duits-Britse man met de naam Smethurst, die zo solide en bescheiden leek, kwam precies op het juiste moment. “Het tegenovergestelde van een blender”, zegt Hambling nog steeds. Hij investeerde de helft van zijn spaargeld, in totaal enkele honderdduizenden ponden, in het project.

De eerste jaren kreeg hij nog rente. Regelmatige betalingen, dat maakte hem rustig. Maar na een paar jaar kwamen ze niet meer. In 2019 hoorde hij een BBC-radioprogramma waarin de zaak-Smethurst aan het licht kwam. Hambling zegt dat hij meteen het vermoeden had dat alles wat erin stond waar was.

Wat betekent het verlies voor zijn leven? "Nou," antwoordt hij met Brits understatement, "als ik nog nooit van Smethurst had gehoord, zou ik nu zeker in een andere auto rijden." Een grotere en betere, dat wel. Maar het gaat hem nog steeds beter af dan anderen die voor hun pensioen volledig op Dolphin vertrouwen. Hambling richtte een groep op om de belangen van schuldeisers te vertegenwoordigen. Er sloten zich enkele honderden leden aan.

Sommigen zijn alles kwijt wat ze voor hun oude dag hadden gespaard, en zijn uiteindelijk wanhopig geworden. "Ik ken investeerders", zegt Hambling, "die zelfmoord hebben gepleegd."

De grote vraag is of Dolphin ooit bedoeld was om het geld van investeerders te vergroten - en niet alleen dat van de oprichter. Reeds in 2015 zouden accountants onregelmatigheden en een ‘vermoedelijk piramidespel’ hebben gesignaleerd. Volgens een deskundigenrapport was er uiterlijk in 2018 sprake van een overmatige schuldenlast bij het bedrijf dat verantwoordelijk was voor het betalingsverkeer in de structuur van 150 dochterondernemingen. Volgens het Openbaar Ministerie kon Smethurst zijn rekeningen en leningaflossingen niet meer betalen.

Vanuit hier werd het bedrijfsnetwerk aangestuurd: een kantoorgebouw van de Duitse Property Group (voorheen Dolphin Trust) in Langenhagen, nabij Hannover. 

Bron: Conrad von Meding (archief)

Desondanks zou Smethurst gewoon doorgegaan zijn met opereren, alsof de ineenstorting al lang niet meer te voorzien was. Hij trok extra investeerders aan en verzweeg het feit dat Dolphin allang failliet was. Pas in 2020 ging het bedrijf officieel failliet.

De 65-jarige besefte al dat er niets meer te redden viel. Dat zegt hij nu zelf.

In 2003, zoals hij het nu voor de rechter vertelt, kwam hij, de man uit de mode-industrie, in de vastgoedsector terecht. “Een fascinerend businessmodel”, noemt hij de renovatie van monumentale panden. Na een scheiding en een gevangenisstraf was zelfstandig ondernemerschap zijn manier om uit zijn persoonlijke crisis te komen. "Mijn werk heeft me aanzien, geld en eigenwaarde teruggegeven", zegt hij.

Behalve dat zijn daden ertoe leidden dat duizenden anderen in een persoonlijke crisis terechtkwamen.

Wat er daarna gebeurde, beschrijft Smethurst als een verhaal van een te snelle opkomst. In totaal heeft hij 100 projecten succesvol afgerond. Maar hij realiseerde zich te laat dat zijn bedrijf ‘te snel groeide’ en voortdurend afhankelijk was van nieuwe investeerders. Hij probeerde het bedrijf al sinds 2015 te herstructureren – en deed in 2018 een laatste poging. “Op intellectueel niveau wist ik dat elke verdere poging zou mislukken”, zegt hij. “Toch wilde ik mijn falen niet toegeven.”

Het klinkt bijna alsof hij zichzelf als slachtoffer ziet. En de anderen niet.

Maar het verhaal van dit schandaal omvat ook de toegeeflijkheid van de autoriteiten, die de waarschuwingssignalen jarenlang negeerden. Noch Bafin, de federale financiële toezichthouder, noch de belastingdienst hielden Smethurst en Dolphin tegen. Het Bundesamt für Justitie legde boetes op van in totaal 650.000 euro voor het niet-voldoen aan de kwalificaties, maar bleef daaronder.

Mensen die met Smethurst hebben gewerkt, beschrijven hem als een ‘verkoopgenie’. Het lijkt erop dat Smethurst zelf lange tijd iets aan de autoriteiten heeft kunnen verkopen: het verhaal van de eerlijke koopman.

Voor advocaten van investeerders is het feit dat hij niet in voorarrest is geplaatst niets meer dan een voortzetting van de clementie. En het feit dat hij nu voor maar 27 zaken terechtstaat, is volgens Peter Mattil "te vergelijken met iemand die een supermarkt leeghaalt en dan wordt aangeklaagd voor een blikje cola."

Wat Mark Hambling, de man die de helft van zijn spaargeld verloor, zo boos maakt, is het gebrek aan actie van de autoriteiten, nog erger dan de fraude zelf. Ten eerste hebben ze hun toezichthoudende taken verzaakt en vervolgens hebben ze de schadevergoeding niet betaald. Hij zegt dat hij zich machteloos voelt: "Je bent het slachtoffer van een misdaad - en niemand die het wat kan schelen."

Zijn kans om zijn geld terug te krijgen is klein. Waar het geld gebleven is, is in deze zaak een raadsel. Het is duidelijk dat financiële intermediairs er profijt van hebben gehad; Smethurst betaalde hen tot het einde toe royale commissies, waarbij percentages van 20 tot 25 procent werden genoemd. Volgens documenten waarover RedaktionsNetzwerk Deutschland (RND) beschikt, ontving ook Smethurts huidige echtgenote betalingen. Ze runde tijdelijk een tv-winkelkanaal in Hannover en richtte een modelijn op.

Sterker nog, de kans dat investeerders hun geld terugkrijgen, lijkt klein. Volgens curator Justus von Buchwaldt zijn er 7.500 schuldeisers. In totaal zou Dolphin zo'n 1,5 miljard euro hebben verplaatst. Hoewel het om 55 panden gaat met een totale waarde van 150 miljoen euro, rusten op elk ervan meerdere grondlasten, waardoor verkoop vrijwel onmogelijk is. Er lopen momenteel verschillende ingewikkelde rechtszaken.

En ook bij Smethurst lijkt er niets te winnen. Hij verkeert al drie jaar in een persoonlijk faillissement.

Hem wacht nu een relatief milde straf. De maximumstraf voor ernstige fraude bedraagt ​​tien jaar gevangenisstraf. Op de eerste dag van het proces kwamen de rechtbank, het Openbaar Ministerie en de verdediging overeen om een ​​‘pleidooi’ te sluiten: in ruil voor zijn volledige bekentenis werd de procedure voor 21 van de 26 aanklachten geseponeerd. De straf zal naar verwachting variëren van zes jaar tot negen maanden tot zeven jaar en drie maanden. Als blijkt dat hij kanker heeft, zoals hij nu zelf zegt, kan zijn straf met enkele maanden worden verkort.

"Ik heb medelijden met degenen die schade hebben geleden", zegt Smethurst.

Volgens de curator heeft nog niemand van hen zijn geld teruggekregen.