Opozycja proponuje uchylenie dekretu Luli, który zwiększa władzę Janji

Lider opozycji w Izbie Deputowanych, kongresmen Zucco (PL-RS), złożył w poniedziałek (13) projekt dekretu ustawodawczego (PDL) nr 814/2025, który zawiesza skutki dekretu nr 12 604/2025 , podpisanego przez prezydenta Luiza Inácio Lulę da Silvę. Ustawa ta tworzy oficjalną strukturę i stanowiska publiczne powiązane z Biurem Osobistym Prezydenta Republiki, aby służyć Pierwszej Damie Janji Luli da Silvie, co opozycja uważa za bezprecedensowe i niekonstytucyjne.

Dekret, podpisany również przez ministrów Rui Costę (szefa sztabu) i Esther Dweck (zarządzanie i innowacje w służbie publicznej), zmienia strukturę urzędu prezydenta, włączając do niej rolę „wspierania małżonka prezydenta Republiki w wykonywaniu działań o charakterze publicznym”. W praktyce ustawa formalizuje funkcjonalną i administracyjną strukturę małżonka prezydenta.

Zdaniem Zucco dekret wykracza poza uprawnienia regulacyjne władzy wykonawczej i narusza zasady konstytucyjne, takie jak legalność, moralność i bezstronność.

„Lula tworzy podatki, aby finansować przywileje, stanowiska i inne przywileje w Pałacu. Właśnie temu służą prawie 30 podwyżek podatków od początku jego rządów: aby utrzymać machinę, rozdzielić przywileje między sojuszników i zagwarantować Pierwszej Damie królewski styl życia. Rachunek płaci podatnik” – stwierdził kongresmen.

Uzasadniając PDL, kongresmen argumentuje, że dekret stanowi „uzurpację władzy ustawodawczej i obrazę Konstytucji”, ponieważ tworzy stanowiska i funkcje bez upoważnienia Kongresu. W tekście wspomniano również o Orientacji Normatywnej nr 94/2025 AGU (Biura Prokuratora Generalnego Brazylii), która uznaje symboliczną i społeczną rolę małżonki prezydenta, ale wyraźnie zabrania wykorzystywania struktur publicznych, stanowisk mianowanych i środków budżetowych do pełnienia tej roli.

„Brazylia przeżywa kryzys fiskalny, ludzie duszą się z powodu podatków, a Lula odpowiada, tworząc stanowiska dla swojej żony. To kpina z tych, którzy pracują i płacą podatki. Kongres nie może stać bezczynnie w obliczu tego absurdu” – oświadczył Zucco.

Projekt ustawy opiera się na artykule 49, sekcji V Konstytucji Federalnej, który przyznaje Kongresowi Narodowemu wyłączne uprawnienia do zawieszania działań władzy wykonawczej wykraczających poza uprawnienia regulacyjne. Kongresmen argumentuje, że legislatura musi podjąć działania w celu „przywrócenia konstytucyjnych granic administracji publicznej” i zapobieżenia „personalizacji lub prywatyzacji struktur państwowych na rzecz członków rodziny głowy władzy wykonawczej”.

Zgodnie z przedstawionym tekstem, w historii brazylijskiej republiki nigdy nie istniała sformalizowana struktura publiczna regulująca rolę Pierwszej Damy. Zucco klasyfikuje dekret jako „poważny precedens”, który otwiera drogę do „wykorzystywania aparatu państwowego na korzyść prywatnych agentów lub członków rodziny prezydenta”.

Jak należy postępować w obliczu wzrostu władzy Janji w PDL?

PDL podlega tej samej procedurze, co inne projekty ustaw w Kongresie: po złożeniu jest kierowany do odpowiednich komisji tematycznych – w tym przypadku zazwyczaj do Komisji ds. Konstytucji i Sprawiedliwości (CCJ) – a po zatwierdzeniu poddawany jest pod głosowanie w Izbie Deputowanych. Po zatwierdzeniu trafia do Senatu Federalnego, gdzie poddawany jest podobnej analizie. Ponieważ jest to instrument nadzoru legislacyjnego nad działaniami wykonawczymi, nie wymaga zatwierdzenia przez prezydenta: zatwierdzenie przez obie izby jest wystarczające, aby wszedł w życie.

Oprócz zawieszania dekretów, inni przedstawiciele opozycji mogą składać wnioski o informacje, wzywać ministrów, wnioskować o przesłuchania publiczne, podejmować działania nadzorcze, a nawet składać wystąpienia do TCU lub PGR, zwiększając w ten sposób presję polityczną i kontrolę działań rządu.

W Biurze Prezydenta zatrudnionych jest 189 pracowników

Obecnie na czele Kancelarii Prezydenta stoi politolog Marco Aurélio Santana Ribeiro, znany jako Marcola — jeden z najbliższych doradców Luli.

Dowodzi takimi jednostkami jak Asystent Porządkowy, Wydział Ceremonialny, Biuro Zastępców i Dyrekcja Dokumentacji Historycznej. Biuro liczy 189 stanowisk, w tym stanowiska mianowane i zaufane.

Małżonka prezydenta nie sprawuje urzędu publicznego i nie pełni żadnych oficjalnych funkcji. Janja cieszy się jednak wsparciem własnego zespołu od początku trzeciej kadencji Luli. Według śledztwa przeprowadzonego przez Estadão , pierwsza dama zatrudnia 12 pracowników, a jej miesięczne wydatki wynoszą około 160 000 reali.

W notatce do Folha de S.Paulo Sekretariat Komunikacji Prezydenta Republiki (Secom) stwierdził, że „przepisy ustanawiają wytyczne prawne odnoszące się do takich działań [pierwszej damy] i przyczyniają się do przejrzystości w wykonywaniu obowiązków”.

Pełny tekst notatki Secomu dotyczącej dekretu rozszerzającego uprawnienia Janji

„Artykuł 8 Dekretu nr 12 604/2025, w miejscu, w którym uwzględnia punkt XII do artykułu 1 Załącznika I Dekretu nr 11 400/2023, konsoliduje Wytyczne Normatywne nr 94 Prokuratury Generalnej (AGU), które przewidują wykonywanie przez małżonka Prezydenta Republiki zadań w interesie publicznym.

Zgodnie z opinią AGU, dostępną pod tym linkiem , małżonek pełni symboliczną rolę reprezentacyjną o charakterze społecznym, kulturowym, ceremonialnym, politycznym i/lub dyplomatycznym w imieniu prezydenta. Ta dobrowolna i nieodpłatna rola musi być zgodna z zasadami administracji publicznej określonymi w rozdziale 37 Konstytucji Federalnej.

Przepisy te ustanawiają zatem wytyczne prawne odnoszące się do takich działań i przyczyniają się do przejrzystości w wykonywaniu działalności.”