Być samowystarczalnym?

John M. Keynes jest znany ze swojej roli w międzynarodowej polityce gospodarczej XX wieku i ze swojego wkładu w analizę makroekonomiczną: keynesizm. Jest również znany ze swoich aforyzmów. Mówi się, że kiedyś, gdy zapytano go, dlaczego zmienił zdanie, odpowiedział: „Kiedy zmieniają się fakty, ja zmieniam zdanie. Co robisz?”

Keynes przeżył wielkie transformacje w ekonomii i polityce międzynarodowej. Były one prawdopodobnie porównywalne do dzisiejszych i zmieniły jego sposób rozumienia ekonomii. Na początku lat 30. XX wieku świat cierpiał z powodu Wielkiego Kryzysu, a Europa pogrążyła się w ogromnych wstrząsach politycznych. Keynes opublikował wówczas mało znany artykuł („National Self-Sufficiency”, The Yale Review , 1933), w którym opowiadał się za narodową samowystarczalnością, promując konsumpcję produktów krajowych i wyłączne wykorzystanie krajowych oszczędności jako źródła finansowania. To ten sam Keynes, który wiele lat później miał zostać jednym z architektów Bretton Woods. Te wielostronne instytucje zapewniły światu doskonałe ramy dla stosunków międzynarodowych, integracji gospodarczej i globalnego wzrostu.

Alternatywy Kryzysy gospodarcze są nowym faktem i uzasadnione jest poszukiwanie nowych rozwiązań, zaczynając jednak od prawidłowej diagnozy przyczyny.

W naszym XXI wieku niepokoje gospodarcze i polityczne są również znaczące, a dziś, tak jak wtedy, wielu, podobnie jak Keynes, może się zniechęcić i potępić system wolnego handlu za to, że, jak to ujął, „ani inteligentny, ani piękny, ani sprawiedliwy, ani cnotliwy”. Dzisiejsze i wczorajsze kryzysy gospodarcze są nowymi wydarzeniami i uzasadnione jest zmienianie naszych poglądów za pomocą nowej polityki, nowych argumentów i poszukiwania nowych rozwiązań. Ale w tej eksploracji alternatyw ważne jest, aby poprawnie zdiagnozować podstawowe przyczyny problemów.

W latach 1930–1940 międzynarodowy protekcjonizm pogorszył Wielki Kryzys, zamiast go rozwiązać. A swobodny przepływ towarów, osób i kapitału nie był przyczyną poważnych problemów poprzedzających II wojnę światową ani wybuchu pierwszej.

W XXI wieku odwrót globalizacji jest wynikiem, po raz kolejny, błędnej diagnozy, być może celowej. Populizmowi łatwo jest obwiniać cudzoziemców za krajowe problemy gospodarcze, aby odwrócić uwagę od nieskuteczności własnej polityki lub realizować ukryte cele polityczne.

Keynes, błyskotliwy myśliciel, uległ na jakiś czas urokowi protekcjonizmu, ale już w swoim artykule z 1933 r. wyczuł, że eksperymentowanie z alternatywami dla obecnego systemu powinno być niezwykle ostrożne i uwzględniać pewne ograniczenia. Zakończył swój artykuł ostrzeżeniem, że niektóre propozycje z tamtej epoki, takie jak ta, którą zainicjował Stalin, były o wiele bardziej szkodliwe niż problem, który miały rozwiązać, ponieważ utrudniały „śmiałą, wolną i nieubłaganą krytykę, która jest warunkiem sine qua non ostatecznego sukcesu”.