Budowa A69: sądy orzekają o legalności kontrowersyjnej autostrady, dwa lata po rozpoczęciu prac

Prawie dwa lata po rozpoczęciu prac, w czwartek 27 lutego może się rozstrzygnąć los drogi A69. Po wielu zawiłościach sąd administracyjny w Tuluzie musi rozstrzygnąć kwestię legalności budowy autostrady między Castres (Tarn) a Tuluzą (Haute-Garonne). Jednakże między złożeniem przez stowarzyszenia ekologiczne sprzeciwiające się infrastrukturze początkowego wniosku o zawieszenie w marcu 2023 r., a następnie złożeniem odwołania co do istoty sprawy w czerwcu 2023 r. i decyzją sądów administracyjnych minęły prawie dwa lata. A firma NGE, działająca na zlecenie koncesjonariusza Atosca, poczyniła postępy w realizacji projektu obejmującego odcinek o długości ponad 53 km . Franceinfo wspomina długą batalię sądową między zwolennikami i przeciwnikami ustawy A69.

Ofensywa prawna rozpoczęła się już w pierwszych dniach budowy drogi A69. Podczas gdy 21 marca 2023 r. aktywista Tarn Thomas Brail osiedlił się na platanie, aby wyrazić sprzeciw wobec wycinki stuletnich drzew wzdłuż drogi w Vendine (Haute-Garonne), France Nature Environnement zwróciło się do sędziego sądu administracyjnego w Tuluzie o tymczasowe orzeczenie w celu wstrzymania tej „operacji wycinki” . Nieudana próba powtórzyła się miesiąc później przed Radą Stanu, ale nie zniechęciło to oponentów, którzy połączyli siły, aby bronić swojej sprawy: 19 czerwca tego samego roku 14 organizacji wniosło apelację merytoryczną do sądu administracyjnego w Tuluzie. Uważają, że wstępne badanie wpływu jest „niewystarczające”. i uważają, że autostrada nie spełnia „nadrzędnego powodu związanego z ważnym interesem publicznym”.

Ten ostatni punkt jest kluczowy: w przypadku autostrady A69 infrastruktura ma na celu „otworzenie” obszarów wiejskich otaczających aglomerację Castres, która obecnie znajduje się 1 godzinę i 10 minut drogi od Tuluzy drogą krajową. Umożliwiając kierowcom zaoszczędzenie od 15 do 25 minut czasu podróży między dwoma miastami za cenę – jeszcze nieustaloną – opłaty za przejazd autostradą , powołują się na „nadrzędny powód ważnego interesu publicznego” (RIIPM), co stanowi kwalifikację, która pozwala na wyjątkowe naruszenie Kodeksu ochrony środowiska w celu realizacji projektu. Ten RIIPM jest zawarty w pozwoleniu środowiskowym wydanym na początku marca 2023 r. przez prefektów Haute-Garonne i Tarn. Przeciwnicy chcą go anulować, co faktycznie oznaczałoby nielegalność projektu. „Jeśli ten przekonujący powód upadnie, projekt upadnie wraz z nim” – powiedział franceinfo prawniczka stowarzyszenia, Alice Terrasse, na samym początku tego maratonu prawnego .

Przeciwnicy twierdzą, że domniemane korzyści płynące z takiego połączenia autostradowego, zbudowanego częściowo równolegle z bezpłatną drogą krajową, są niewystarczające w obliczu szkód wyrządzonych środowisku. Ocenę tę podziela również sprawozdawczyni publiczna, Mona Rousseau. Sędzia, którego zadaniem było wydanie niezależnej opinii w sprawie sporu, oświadczył podczas pierwszej rozprawy co do istoty sprawy w listopadzie 2024 r ., że powoływanie się na „rzeczywistą sytuację izolacji” na południe od Tarn jest „nadmierne” i zalecił sądowi unieważnienie zezwoleń środowiskowych. Na nowej rozprawie, która odbyła się 18 lutego, sąd podtrzymał to zalecenie, orzekając na korzyść wnioskodawców przeciwko Atosca i służbom państwowym, które odpowiadają za utrzymanie zasadniczego charakteru autostrady.

W komunikacie prasowym opublikowanym 10 lutego firma Atosca zapewniła, że ​​„osiągnęła już ponad 300 milionów euro, co stanowi 65% całkowitego budżetu projektu” , podtrzymując pierwotny „cel” ukończenia autostrady „ pod koniec 2025 roku” . „To kwestia komunikacji” – krytykuje Thomas Digard, jeden z rzeczników lokalnej grupy opozycyjnej La Voie est libre. „Od początku strategia zwolenników A69 polegała na mówieniu, że wszystko jest w porządku do czasu decyzji sądu. Musimy sprawić, by ludzie uwierzyli , że prace są zbyt zaawansowane, by można było się wycofać” – podkreśla. Zapewnia on, że dwa miesiące wcześniej prefektury Tarn i Haute-Garonne wskazały mniejszą zaangażowaną kwotę: 250 000 euro, „z czego 100 000 euro przypada na badania i analizy, krótko mówiąc, na nic, co wymagałoby kosztownego demontażu” – kontynuuje, zapewniając, że „terminy nie są wiarygodne”.

Za pomocą postępowania doraźnego kolektyw i jego sojusznicy usiłowali zmusić plac budowy do dostosowania się do tempa sprawiedliwości. Cel: wykazanie „pilnej” konieczności uniknięcia możliwych nieodwracalnych szkód dla środowiska w oczekiwaniu na wydanie orzeczenia co do istoty sprawy. Jednakże wnioski te były systematycznie odrzucane przez sędziego tymczasowego Sądu Administracyjnego w Tuluzie . W swojej ostatniej odmowie wstrzymania prac z 21 stycznia uzasadnił tę decyzję faktem, że „wpływ na środowisko został już wywołany na ogólną skalę placu budowy”. „Nagłe zawieszenie wyroku miałoby w każdym razie wpływ na datę rozprawy, która odbędzie się w lutym przyszłego roku” – kontynuuje.

Decyzja co do istoty sprawy została odroczona po tym, jak sąd administracyjny podjął 9 grudnia decyzję o wznowieniu dochodzenia na podstawie notatki będącej przedmiotem rozpatrzenia przez prefektury Tarn i Haute-Garonne. Ta nieoczekiwana decyzja, podjęta „bez jakichkolwiek nowych, rzeczywistych elementów decydujących” – jak stwierdziło stu prawników w swoim felietonie opublikowanym w styczniu – zwiększa „ryzyko, że ostateczna decyzja zapadnie zbyt późno i jakiekolwiek odwołanie stanie się nierealne” – potępili.

Ekolog i współprzewodniczący organizacji Friends of the Earth Midi-Pyrénées, Jean Olivier odrzuca ten „ argument, który polega na stwierdzeniu, że większość prac została już wykonana, a oddziaływanie na środowisko już nastąpiło”, „cyniczne przemówienie” , które „potwierdza fakt dokonany” . Jego zdaniem, choć wymiar sprawiedliwości administracyjnej nigdy nie pozwolił na zawieszenie prac, inne inicjatywy pozwoliły przeciwnikom odnieść małe zwycięstwa.

W marcu 2024 r. francuski Urząd ds. Różnorodności Biologicznej wydał orzeczenie na korzyść ekologa, który zakwestionował legalność wycinki drzew w lesie Crémade w Saïx (Tarn), zajmowanym wówczas przez zwolenników ZAD, wykazując obecność gniazdujących na tym terenie sikorek modrych. „W ten sposób uruchamiamy front przestępczy na marginesie frontu administracyjnego” – podsumowuje Jean Oliver, powołując się ponownie na wniesienie w sierpniu trzech skarg z powództwa cywilnego o „handel wpływami”, „nielegalne niszczenie” lub „nielegalne pobieranie odsetek” . „Sędzia śledczy ma również prawo wstrzymać prace” – kontynuuje ekolog, przyznając, że takie procedury mogą trwać latami.