Sąd Najwyższy USA oddalił pozew przeciwko sklepom z bronią

Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w czwartek zablokował możliwość wniesienia przez rząd Meksyku pozwu przeciwko dwóm amerykańskim firmom zbrojeniowym. Firmy te oskarżono o wspieranie karteli narkotykowych w nielegalnym handlu bronią palną i podsycanie przemocy z użyciem broni palnej w kraju.

W orzeczeniu 9-0 sędziowie uchylił orzeczenie niższej instancji, które pozwoliło na kontynuowanie pozwu przeciwko producentowi broni palnej Smith & Wesson i dystrybutorowi Interstate Arms. Niższy sąd uznał za prawdopodobny argument Meksyku, że firmy te pomagały i podżegały do ​​nielegalnej sprzedaży broni, szkodząc jego rządowi.

Smith & Wesson i Interstate Arms zażądały oddalenia pozwu Meksyku, złożonego w Bostonie w 2021 r., na podstawie amerykańskiej ustawy z 2005 r. o ochronie legalnego handlu bronią, która zwalnia firmy zbrojeniowe z odpowiedzialności za przestępstwa popełnione przy użyciu ich produktów.

Sąd Apelacyjny Stanów Zjednoczonych Pierwszego Okręgu w Bostonie orzekł w 2024 r., że domniemane działania spółek nie są objęte tą ochroną.

W pozwie Meksyku oskarżono te dwie firmy o naruszenie kilku amerykańskich i meksykańskich praw. Meksyk twierdzi, że firmy celowo utrzymywały system dystrybucji, który obejmował handlarzy bronią palną, którzy świadomie sprzedawali broń osobom trzecim, czyli „słomianym nabywcom”, którzy następnie przemycali ją do karteli w Meksyku.

W pozwie oskarżono również firmy o nielegalne projektowanie i marketing ich broni jako broni wojskowej w celu zwiększenia popytu wśród karteli, a nawet kojarzenie ich produktów z armią USA i organami ścigania. Firmy produkujące broń stwierdziły, że produkują i sprzedają legalne produkty.

Meksyk odrzuca orzeczenie

Ministerstwo Spraw Zagranicznych (SRE) w oświadczeniu wyraziło ubolewanie z powodu wyroku i zapewniło, że nadal będzie wykorzystywać wszelkie środki prawne i dyplomatyczne w celu ograniczenia nielegalnego handlu bronią.

„Meksyk przedstawił solidne argumenty pokazujące szkody, jakie wyrządzają naszemu krajowi firmy produkujące broń, i będzie kontynuował walkę z handlem bronią” – oświadczyła agencja w tekście udostępnionym za pośrednictwem oficjalnych kanałów.

Centrum Praw Człowieka Miguela Agustína Pro Juáreza (Centro Prodh), które uczestniczyło w rozprawie w charakterze amicus curiae, również ubolewało nad orzeczeniem.

„Doceniamy wysiłki zespołów prawnych SRE na rzecz promowania innowacyjnych strategii przeciwko branży, która czerpie zyski z niedbałego marketingu wielu rodzajów broni powodującej śmierć i cierpienie w Meksyku” – oświadczyła organizacja w mediach społecznościowych.

Z kolei adwokat Jon Lowy, prezes Global Action on Gun Violence (GAGV) i przedstawiciel obrony Meksyku, stwierdził, że orzeczenie nie podważa argumentów kraju o celowej roli przemysłu zbrojeniowego w nielegalnym przepływie broni.

„Pozew został oddalony wyłącznie ze względu na specjalne ustępstwo Kongresu na rzecz lobby broni” – powiedział.

Podano również szczegółowo, że uchwała nie ma wpływu na przebieg drugiego pozwu złożonego przez Meksyk w 2022 r. przed sądem w Tucson w Arizonie przeciwko pięciu handlarzom broni. To postępowanie sądowe jest w toku i obecnie znajduje się w fazie gromadzenia dowodów.

Alejandro Celorio, doradca prawny Ministerstwa Spraw Zagranicznych, powtórzył, że rząd Meksyku nie wycofa się z żądania, aby przemysł ten nie dopuścił do tego, by jego produkty trafiały w ręce przestępczości zorganizowanej.

„Musimy nadal podkreślać, że kluczem do rozwiązania problemu nielegalnego handlu jest rozbrojenie zorganizowanej przestępczości. A producenci i sprzedawcy broni z pewnością mogą pomóc. Czas” – napisał Celorio w serii wiadomości zamieszczonych na jego koncie X, po ogłoszeniu decyzji Sądu Najwyższego USA.

Konfiskata broni

Według Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, w ciągu czterech miesięcy skoordynowanych działań na północnej granicy kraju, meksykańskie władze przejęły 3353 sztuki broni palnej, 554 854 nabojów i 16 164 magazynków w ramach „Operacji Północna Granica” – poinformował Gabinet Bezpieczeństwa Rządu Meksyku.

Różne badania, w tym jedno z El Colegio de México i drugie z Transborder Institute na University of San Diego, zgadzają się, że około 200 000 sztuk broni trafia do kraju nielegalnie każdego roku, czyli około 16 666 miesięcznie. Dlatego zgłoszone konfiskaty w ramach operacji stanowią średnio tylko 4,95% broni, która trafia do kraju nielegalnie.

Klucze do meksykańskiego pozwu przeciwko firmom zbrojeniowym

• Sierpień 2021: Rząd Meksyku składa pozew cywilny w sądzie federalnym w Bostonie przeciwko 11 amerykańskim producentom i dystrybutorom broni. Są oni oskarżeni o niedbałe praktyki, które ułatwiają nielegalny handel.
• Wrzesień 2022 r.: Sędzia federalny w Massachusetts oddalił pozew, argumentując, że firmy są chronione przez ustawę o ochronie legalnego handlu bronią (PLCAA) z 2005 r.
• Październik 2022 r.: Meksyk odwołuje się od tej decyzji do Sądu Apelacyjnego Pierwszego Okręgu w Bostonie, argumentując, że PLCAA nie powinna mieć zastosowania do szkód powstałych poza granicami Stanów Zjednoczonych.
• Styczeń 2024 r.: Sąd Apelacyjny Pierwszej Instancji wydaje orzeczenie na korzyść Meksyku, uznając, że pozew może być kontynuowany, a spółki nie są w tym przypadku chronione przez PLCAA.
• Sierpień 2024: Sędzia federalny w Bostonie ponownie oddala sprawę przeciwko sześciu z ośmiu pozwanych firm, powołując się na brak jurysdykcji. Pozew przeciwko Smith & Wesson i Interstate Arms jest kontynuowany, a w Sądzie Rejonowym w Bostonie odbywa się rozprawa w celu omówienia kolejnych etapów postępowania.
• Marzec 2025 r.: Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych przeprowadza rozprawę w celu ustalenia, czy pozwane spółki korzystają z immunitetu na mocy PLCAA.
• Czerwiec 2025 r.: Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych jednogłośnie oddala pozew Meksyku, orzekając, że firmy są chronione przez PLCAA i że Meksyk nie przedstawił wystarczających dowodów.