Jak Kolumbia radzi sobie pod względem ściągalności podatków w porównaniu do sąsiadów z Ameryki Łacińskiej? Migawka OECD ujawnia szczegóły

Według raportu „Statystyki podatkowe w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach 2025” po dwóch latach wzrostów dochody podatkowe w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach w stosunku do produktu krajowego brutto (PKB) spadły średnio o 0,2 punktu procentowego w 2023 r. do 21,3 procent.

W raporcie tym zaprezentowano szczegółowe i porównywalne w skali międzynarodowej dane dotyczące dochodów podatkowych z 27 gospodarek Ameryki Łacińskiej i Karaibów, z których cztery są członkami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD): Kolumbia, Chile, Kostaryka i Meksyk.

Jednakże średnia regionalna stanowi średnią nieważoną 26 krajów regionu i nie obejmuje Wenezueli ze względu na problemy z dostępnością danych.

Raport jest częścią obszernego zbioru dokumentów analitycznych, które organizacja udostępnia zarówno krajom członkowskim, jak i niezrzeszonym, w celu określenia najlepszych praktyk polityki publicznej, które mogą zostać wdrożone przez państwa.

To bogactwo wiedzy stanie się podstawą dialogu na Forum Rozwoju Lokalnego OECD w Barranquilli, które odbędzie się w dniach 8–11 lipca. Podmioty zainteresowane sektorem publicznym, prywatnym i gospodarki społecznej będą dyskutować o tym, jak współpracować, aby zarządzać zmianami o charakterze terytorialnym.

Jeśli chodzi o sprawozdanie podatkowe, pokazuje ono, że przy spadku o 0,2 punktu procentowego, ściągalność podatków jest również nieznacznie niższa od 21,4 procent odnotowanych w 2019 r., przed pandemią COVID-19.

Ogólny spadek wpływów podatkowych w stosunku do PKB w regionie spowodowany był spadkiem wpływów z podatku dochodowego, zwłaszcza w niektórych krajach będących głównymi producentami węglowodorów i minerałów.

Dochody z podatku dochodowego zmniejszyły się średnio o 0,1 proc. PKB, w porównaniu ze szczytem wynoszącym 6,3 proc. w 2022 r., w którym gwałtowny wzrost dochodów z węglowodorów zwiększył dochody z podatku dochodowego od osób prawnych.

Jednocześnie dochody z podatku dochodowego od osób fizycznych wzrosły o 0,1 proc. w 2023 r., podczas gdy podatek VAT i inne podatki konsumpcyjne pozostały stabilne w latach 2022–2023.

Tendencje podatkowe znacznie różniły się w poszczególnych podregionach, odzwierciedlając szczególną presję ekonomiczną i zmiany cen towarów.

Dochody podatkowe wyrażone jako procent PKB gwałtownie spadły (o 0,5 punktu procentowego) w podregionie Ameryki Południowej, który najbardziej ucierpiał na skutek spadku cen nieodnawialnych zasobów naturalnych i który doświadczył najgłębszego spowolnienia gospodarczego w 2023 r.

Jednakże Ameryka Południowa nadal odnotowuje najwyższy poziom wpływów podatkowych w stosunku do PKB, wynoszący średnio 22,9 procent.

W 2023 r. średni udział dochodów podatkowych w PKB na Karaibach, w Ameryce Środkowej i w Meksyku wyniósł odpowiednio 21,9 proc. i 19,0 proc.

W Ameryce Środkowej i Meksyku w 2023 r. spadły o 0,2 punktu procentowego, a na Karaibach wzrosły o 0,3 punktu procentowego, po tym jak były jedynym podregionem, w którym dochody podatkowe w relacji do PKB spadły w 2022 r.

Tymczasem składki na ubezpieczenia społeczne wzrosły o 0,1 punktu procentowego w 2023 r., podczas gdy dochody z podatków od towarów i usług pozostały niezmienione w stosunku do PKB.

Spadek cen surowców w 2023 r. zmniejszył dochody z nieodnawialnych zasobów naturalnych w regionie. Dochody z węglowodorów spadły do ​​średnio 3,9 proc. PKB w 2023 r. (z 4,4 proc. PKB w 2022 r.) wśród dziesięciu największych krajów produkujących ropę naftową w regionie.

Tymczasem przychody z górnictwa spadły do ​​0,59 proc. PKB (z 0,74 proc. PKB w 2022 r.). Raport szacuje, że przychody z węglowodorów i górnictwa spadną jeszcze bardziej w 2024 r., odpowiednio do 3,2 proc. PKB i 0,5 proc. PKB.

Raport szczegółowo opisuje również, że dochody podatkowe jako procent PKB w krajach Ameryki Łacińskiej i Karaibów wahały się od 11,6 procent w Gujanie do 32 procent w Brazylii. Dla porównania, średnia dla tego wskaźnika w krajach OECD wynosiła 33,9 procent.

Trzy czwarte krajów tego regionu miało wskaźniki podatkowe poniżej 25 procent PKB, podczas gdy ponad trzy czwarte krajów OECD miało wskaźniki przekraczające ten poziom.

Ponadto raport podkreśla, że ​​dochody podatkowe jako część PKB spadły w 14 z 26 rozpatrywanych krajów. Największe spadki zaobserwowano w Chile (3,2 punktu procentowego) i Peru (2,1 punktu procentowego), co było spowodowane spadkiem dochodów z podatku dochodowego.

W obu krajach dochody z podatku dochodowego w relacji do PKB spadły w 2023 r. w porównaniu do szczytu z poprzedniego roku, ze względu na niższe zyski przedsiębiorstw w 2022 r., co doprowadziło do znacznych zwrotów podatku i ulg w kolejnym roku.

Spadek cen nieodnawialnych zasobów naturalnych przyczynił się również do zmniejszenia wpływów z tytułu podatku dochodowego w obu krajach w 2023 r., które w Chile wyniosły 3,2 punktu procentowego, a w Peru 1,2 punktu procentowego.

W Kolumbii dochody podatkowe w 2023 r. stanowiły 22,2 proc. PKB. Było to więcej od średniej regionalnej (21,3 proc.), ale mniej od średniej OECD (33,9 proc.).

W porównaniu do danych za rok 2022 (19,7 proc.) przychody wzrosły o 2,6 pkt proc., natomiast w porównaniu do średniej regionalnej spadły o 0,2 pkt proc.

Wzrost o 2,6 punktu procentowego wynikał ze wzrostu o 2,4 punktu procentowego dochodów z podatków dochodowych, zwłaszcza podatku od osób prawnych (2,2 punktu procentowego).

Wzrosty te wynikają z kilku czynników, w tym z wpływu reformy podatkowej z 2022 r., która weszła w życie w styczniu 2023 r. i objęła zmiany w podatku dochodowym od osób prawnych oraz nowe opłaty dodatkowe dla określonych branż (w tym instytucji finansowych oraz spółek naftowych, węglowych i hydroelektrycznych).

Wzrost ten uwypuklił również fakt, że duzi podatnicy musieli zapłacić dodatkowe punkty podatku dochodowego z góry za rok podatkowy 2024. Ta zaliczka dotyczyła przede wszystkim pośredników finansowych.

W dłuższym okresie średnia regionalna wzrosła o 4,3 punktu procentowego, z 16,9 procent w 2000 r. do 21,3 procent w 2023 r. Tymczasem relacja podatków do PKB w Kolumbii wzrosła o 6,6 punktu procentowego, z 15,7 procent do 22,2 procent w tym samym okresie.

W ostatnich latach najwyższe wpływy podatkowe Kolumbii wyrażone jako procent PKB odnotowano w 2023 r., a najniższe w 2000 r., kiedy wyniosły 15,7 proc.

Największy udział w przychodach podatkowych Kolumbii w 2023 r. pochodził z podatku dochodowego od osób prawnych (32,3 proc.). Drugi co do wielkości udział w przychodach podatkowych pochodził z VAT (27,3 proc.).

Następnie plasują się inne podatki od towarów i usług (12 procent), podatki od nieruchomości (7 procent), składki na ubezpieczenia społeczne (7 procent), podatek dochodowy od osób fizycznych (7 procent) i inne podatki (6 procent).

Po raz pierwszy w raporcie „Statystyki podatkowe w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach” za rok 2025 zaprezentowano zharmonizowane dane dotyczące dochodów niepodatkowych, takich jak dochody z tytułu nieruchomości i tantiemy, odsetki i dywidendy otrzymywane przez rząd oraz sprzedaż publiczna towarów i usług.

Raport pokazuje, że dochody niepodatkowe na szczeblu centralnym w 22 krajach wyniosły średnio 3,1 proc. PKB w 2023 r. i wahały się od 0,4 proc. w Peru do 11,6 proc. PKB na Kubie.

W latach 2019–2023 dochody niepodatkowe w regionie zmniejszyły się średnio o 0,4 punktu procentowego, chociaż w tym okresie obserwowano silne wahania roczne, w tym spadek o 0,7 punktu procentowego między 2022 a 2023 rokiem.

W 2023 r. sprzedaż towarów i usług stanowiła główne źródło dochodów niepodatkowych dla rządów centralnych w ponad połowie z 22 krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów, a kolejnym źródłem dochodów z tytułu własności, obejmującym czynsze, tantiemy, odsetki i dywidendy, były dochody z tytułu nieruchomości.

Kolejnym faktem podkreślonym w raporcie jest to, że w 2023 r . podatki konsumpcyjne wygenerowały prawie połowę całkowitych wpływów podatkowych regionu, w porównaniu z mniej niż jedną trzecią w OECD (31,5 procent w 2022 r., ostatnim roku, dla którego dostępne są dane).

VAT był głównym źródłem takich dochodów w regionie, stanowiąc średnio 28,5 procent całkowitych dochodów podatkowych i 6,0 procent PKB. Podatki dochodowe i od zysków stanowiły 29,6 procent.

Dodatkowo przychody z podatku dochodowego od osób prawnych i podatku dochodowego od osób fizycznych stanowiły odpowiednio 18,7 proc. i 9,5 proc., podczas gdy w OECD odpowiednio 12,0 proc. i 23,6 proc. (dane z 2022 r.).