De criteria voor de selectie van de winnaars van de Nobelprijs voor Economie zijn bekendgemaakt.

De Nobelprijs voor Economie 2025 wordt toegekend aan drie wetenschappers: Joel Mokyr, Philippe Aghion en Peter Howitt. Leden van de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen hebben hen de prijs toegekend voor "het verklaren van innovatiegedreven economische groei". Volgens experts beantwoordt het onderzoek van de laureaten een prangende vraag: hoe kunnen landen stagnatie voorkomen?

Het prijzengeld van 11 miljoen Zweedse kronen (ongeveer 96 miljoen roebel) wordt gelijk verdeeld: de ene helft gaat naar Joel Mokyr (Universiteit van Evanston, Illinois), de andere helft naar Philippe Aghion (College de France en INSEAD, Parijs) en Peter Howitt (Brown University, Providence, VS).

"Voor het eerst in de afgelopen twee eeuwen heeft de wereld een aanhoudende economische groei gekend. Dit heeft talloze mensen uit de armoede gehaald en de basis gelegd voor onze welvaart. De prijswinnaars van dit jaar hebben uitgelegd hoe innovatie verdere vooruitgang stimuleert", aldus het Nobelcomité.

Zoals vermeld op zijn website, heeft Joel Mokyr, aan de hand van historische bronnen, aangetoond dat duurzame groei de nieuwe norm wordt. En Philippe Aghion en Peter Howitt ontwikkelden in een paper uit 1992 een wiskundig model voor zogenaamde creatieve destructie. De essentie ervan is: wanneer een nieuw en verbeterd product op de markt komt, lijden bedrijven die het oude product verkopen verliezen.

Het is belangrijk te onthouden dat de Prijs voor Economie niet door Alfred Nobel werd ingesteld, maar door de Zweedse Nationale Bank in 1968, ter ere van het 300-jarig bestaan ​​van de organisatie. Sindsdien verstrekt de bank het geldelijke deel van de prijs (gelijk aan alle andere Nobelprijzen), die wordt toegekend door de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen. Deze bijzondere status doet geenszins afbreuk aan haar gezag in de economische wereld.

"Voor de tweede keer op rij heeft het Nobelcomité de prestaties erkend van wetenschappers die op de een of andere manier antwoord geven op Adam Smiths eeuwenoude vraag over de aard en oorzaak van de welvaart van naties", aldus Alexander Maltsev, hoofd van de afdeling Politieke Economie aan de Faculteit Economie van de Staatsuniversiteit van Moskou. "Vorig jaar werden de prijzen toegekend aan Daron Acemoglu, Simon Johnson en James Robinson, die bestuderen hoe instituties het welzijn van samenlevingen beïnvloeden. Als iemand met een grote interesse in geschiedenis ben ik blij dat 's werelds belangrijkste academische prijs regelmatig wetenschappers erkent die veel aandacht besteden aan de historische aspecten van sociaaleconomische ontwikkeling. Zo zijn 'Athena's Gift' en 'The Lever of Wealth' van Joel Mokyr, een van de leden van het huidige Nobelprijs-trio, opmerkelijke economisch-historische werken die de onderlinge verbanden tussen economische groei, cultuur, instituties en technologie onthullen."

"Over het algemeen", zo redeneert MK's bron, "beschuldigen onwetende critici economen er al lang van de rol van innovatie in sociaaleconomische ontwikkeling te negeren. Maar zulke 'pijlen' missen hun doel. Deze beschuldigingen waren misschien nog enigszins terecht in de jaren vijftig en zestig, toen technologische vooruitgang nog een overblijfsel leek van Robert Solows legendarische model. Met de opkomst van endogene modellen van economische groei is dit echter duidelijk niet langer het geval. Hopelijk zal de toekenning van de Nobelprijs in 2025 dit stereotype eindelijk ontkrachten. Wat twee andere huidige Nobelprijswinnaars betreft, Philippe Aghion en Peter Howitt, deze twee wetenschappers zijn er vooral in geslaagd Joseph Schumpeters (1883-1950) idee van creatieve vernietiging als belangrijkste motor van economische groei te mainstreamen. Vóór Aghion en Howitt was dit concept niet erg in trek in de mainstream economie, omdat het nog niet in wiskundige taal was vertaald."

Een model waarin economische groei binnen de economie wordt gegenereerd door middel van creatieve vernietiging, is een uniek eerbetoon aan Schumpeters genie. Het toont overtuigend aan dat economische groei niet simpelweg de accumulatie van kapitaal is, maar een constante zoektocht naar nieuwe ideeën. En dit proces wordt inherent gekenmerkt door een zekere onzekerheid en risico. Figuurlijk gesproken, vat Alexander Maltsev samen, benaderden de drie huidige laureaten hetzelfde probleem, maar elk op hun eigen manier: Mokir identificeerde de historische en economische voorwaarden voor het ontstaan ​​van duurzame economische groei, terwijl Aghion en Howitt de mechanismen onthulden om deze op de lange termijn te behouden.

"De prijs van dit jaar is niet zozeer opmerkelijk vanwege de namen van de laureaten, maar vanwege het onderwerp van het onderzoek zelf", zegt Nikita Maslennikov, een vooraanstaand expert bij het Centrum voor Politieke Technologieën. "Hier zie ik een karakteristiek, zeer belangrijk teken des tijds. Sinds het begin van dit decennium hebben we een vrij aanzienlijke vertraging gezien in de wereldwijde bbp-groei en arbeidsproductiviteit. Deze trend is herhaaldelijk opgemerkt door veel macro-analisten. Er is een gevoel dat traditionele bronnen zichzelf uitputten en dat de hele wereldeconomie een bepaalde drempel heeft bereikt. De technologische vooruitgang (zoals cryptovaluta en digitale activa) verloopt zeer ongelijkmatig en ondermijnt oude structuren die al tientallen jaren bestaan. De Nobelprijswinnaars van 2025 hebben deze uitdagingen in hun werk bovenaan de wereldwijde onderzoeksagenda geplaatst."

Gepubliceerd in de krant Moskovsky Komsomolets, nr. 29627, 14 oktober 2025

Krantenkop: Creatieve vernietiging leidt tot prijzen