Frankrijk ziet een dringende noodzaak om de financiële kloof met Duitsland en andere partners te dichten.

Frankrijk voelt zich momenteel de zieke man van Europa. Deze perceptie is niet alleen figuurlijk, gezien de kwetsbare financiële situatie. Toen premier François Bayrou afgelopen dinsdag zijn strenge bezuinigingsplan presenteerde, haalde hij herhaaldelijk Duitsland aan, altijd al het grote referentiepunt, om te klagen over het feit dat de Fransen meer antibiotica gebruiken dan hun buurlanden en dat er vier keer zoveel mensen langdurig ziek zijn als aan de andere kant van de Rijn. "Hebben de Fransen een slechtere gezondheid dan de Duitsers? Ik denk het niet", grapte de regeringsleider.

De vergelijking met Duitsland is een constante in Franse analyses, omdat die zo treffend de koerswijziging van Parijs benadrukt. Twintig jaar geleden was de schuld vrijwel exact hetzelfde, rond de 67% van het bbp. Die van Frankrijk is gestegen tot 114%, en die van Duitsland ligt nog steeds op 62,5%. Andere parameters benadrukken de kloof, zoals de handelsbalans (met een overschot voor Duitsland en een tekort voor Frankrijk) of het aantal gewerkte uren. Volgens beschikbare studies werken Duitsers gemiddeld 150 uur meer per jaar (300 meer in het geval van Amerikanen). De Fransen zijn ook jaloers op het formidabele Duitse beroepsopleidingssysteem en de effectieve manier waarop het land wordt ingewerkt in bedrijven.

De filosofie van de redderstaat werd toegepast met grootschalige hulp tijdens Covid, waardoor de schulden explosief toenamen.

In zijn presentatie van de bittere pil verwees Bayrou niet alleen naar Duitsland. Hij sprak over de tragedie van de Griekse crisis, als waarschuwing aan de zeelieden, en over de drastische maatregelen die Italië, Spanje, Ierland en Portugal destijds moesten nemen. Terwijl al deze landen hun koers met offers hebben gecorrigeerd en positieve vooruitgang boeken, heeft Frankrijk zijn onevenwichtigheden gevaarlijk verergerd en is het de arme leerling van de EU geworden. De joie de vivre , de Franse levensvreugde, een land van royale vakanties en overvloedige stakingen, eist zijn tol.

"We moeten meer werken", benadrukte de premier. "Het hele land moet meer werken." Maar het idee om twee feestdagen af te schaffen is volgens de peilingen zeer slecht ontvangen en heeft de vakbonden op voet van oorlog gebracht. Desondanks blijven regeringsfunctionarissen doorzetten. Het is nu of nooit. Regeringswoordvoerder Sophie Primas, een rechtse gaullistische politicus, heeft haar steun uitgesproken voor de afschaffing van de 35-urige werkweek, een van de historische successen van links-Frankrijk. Er wordt zelfs gesproken over het vrijwillig toestaan van de vijfde wettelijke vakantieweek – met extra loon. Weer een taboe is doorbroken.

Sommige analisten schatten dat de Franse koerswijziging begon toen Mitterrand in 1981 aan de macht kwam.

De CFDT-vakbond, de meest gematigde, heeft Bayrou's plan omschreven als een "museum van gruwelen". Het omvat het bevriezen van pensioenen en ambtenarensalarissen tot 2026, evenals een nieuwe belasting voor "de meest fortuinlijken", een verhoging van de eigen bijdragen voor medicijnen en een verborgen verhoging van de belastingdruk voor alle belastingbetalers, aangezien de schalen en schijven op de inkomstenbelastingaangifte niet worden aangepast aan de inflatie.

Hoe is Frankrijk op dit punt gekomen? Er is een groeiende consensus – behalve links – dat hetzelfde huiswerk (diepgaande hervormingen) als andere landen niet is gedaan, en dat er niet genoeg werk is verzet. De COVID-pandemie heeft de zaken verergerd, omdat er een "alles-wat-kost"-beleid is ingevoerd om de getroffen sectoren te helpen. Hetzelfde gebeurde na de Russische inval in Oekraïne. Het typisch Franse idee van de redderstaat werd tot in de puntjes doorgevoerd. We mogen niet vergeten dat er in het voorjaar van 2022 presidents- en parlementsverkiezingen zouden plaatsvinden.

Analisten waarschuwen al jaren voor de risico's waarmee Frankrijk te kampen heeft. Ze werden ervan beschuldigd te pessimistisch te zijn, apostelen van de neergang te zijn. Maar nu geven de feiten hun gelijk, en de regering gebruikt veel van hun argumenten. Een van hen is Nicolas Baverez, redacteur van het weekblad Le Point , historicus en econoom. In 2003 publiceerde hij La France qui tombe (Het vallende Frankrijk). In 2012 publiceerde hij Réveillez-vous! (Word wakker!). Afgelopen najaar publiceerde hij Sursaut ( Steun), zijn definitieve en profetische waarschuwing.

Baverez vreest dat als Frankrijk zijn laatste trein mist, het onder de voogdij van de ECB en het IMF zal vallen, omdat de markttoegeeflijkheid zal eindigen. Volgens de auteur begonnen de problemen van het land met de machtsovername door de socialist François Mitterrand in 1981, die een schuldencultuur invoerde om de levensstandaard te handhaven die de Fransen na "de dertig glorieuze jaren" (ongeveer van 1945 tot 1973) hadden bereikt. Als welvaart voorheen gebaseerd was op werk en productie, zou die nu gebaseerd zijn op consumptie en staatsschuld. Baverez bekritiseert het feit dat aan alle vakbondseisen werd voldaan, zelfs de meest onzinnige, van een 35-urige werkweek tot pensioen op 60-jarige leeftijd, ondanks de economische schade, en dat Frankrijk nooit de pijnlijke hervormingen heeft doorgevoerd die anderen wel durfden door te voeren, zoals Thatcher in het Verenigd Koninkrijk, Schröder in Duitsland of Monti in Italië. Vroeger zou een oplossing zijn geweest om de nationale munt te devalueren, maar die optie verdween met de euro.

De werkgeversorganisatie prijst de moed van de regering

De Franse ondernemersbeweging (Medef), de grootste werkgeversorganisatie, juichte de door Bayrou aangekondigde maatregelen onmiddellijk toe en noemde ze "helder, moedig en evenwichtig". Bedrijfsleiders vreesden dat het aanpassingspakket hen meer lasten zou opleveren, wat niet gebeurde. De premier betoogde dat het doel was om de productiestructuur koste wat kost te behouden. De voorzitter van Medef, Patrick Martin, toonde zich tevreden met het idee om twee feestdagen af te schaffen, omdat dit symbool staat voor het verspreiden van de boodschap van harder werken. Bedrijfsleiders verwelkomden ook Bayrou's opmerking dat het "onacceptabel" is om zoveel vacatures te hebben in veel sectoren terwijl de werkloosheid nog steeds 7% bedraagt. "We hebben jonge, gemotiveerde werknemers nodig", benadrukte de premier.