Afscheid van de rechtsstaat?

Met de rechterlijke verkiezingen van zondag opent zich een nieuwe pagina in de nationale kroniek, een die nauwelijks heroïsch is, ondanks de dromen van de regering. Het wordt de kroniek van een tijdperk van onzekerheid, geconfronteerd met de overgang van het ene rechtssysteem naar het andere en, nog angstaanjagender, de gevolgen van het ontbreken van een autonome en onafhankelijke federale rechterlijke macht en een Hooggerechtshof. Wie zal de bevoegdheden uitoefenen om burgers te beschermen tegen misbruik door de staat; de Grondwet tegen een wetgevende macht die op controle uit is; vrouwen en meisjes tegen gewelddadige echtgenoten en vaders; journalisten tegen arrogante ambtenaren; en wie anders tegen valse beschuldigingen en wanpraktijken van afpersers, corrupte ambtenaren of perverse familieleden?

Het gaat hier niet om het verheerlijken van het bestaande systeem als een ideaal van rechtvaardigheid, noch om in te gaan op de details van de procedures die juridische experts in diverse fora hebben uitgelegd. Er zijn in dit kader mensenrechtenschendingen gedocumenteerd, gevallen van huiselijk geweld waarbij slachtoffers dubbel zijn geschaad door corrupte rechters en magistraten. Deze en andere tekortkomingen hadden kunnen worden verholpen, dus het is betreurenswaardig dat het regime, in plaats van een verbetering van dit systeem voor te stellen, heeft besloten het hele bouwwerk tussen nu en 2027 te slopen en zo de deur te sluiten voor de wet, voor de mogelijke gerechtigheid, de gerechtigheid die we verdienen.

We zullen herhaaldelijk te horen krijgen dat de anderen corrupt waren en dat de nieuwe onbesmet zullen zijn, dat we een regering moeten vertrouwen die alleen voor het volk zorgt en streeft naar uitbreiding van de democratie. Hoeveel drogredenen en leugens ze ons ook proberen te overtuigen, de resultaten zullen duidelijk zijn. Te beginnen met het gebrek aan enthousiasme voor de rechterlijke verkiezingen en de verdere verzwakking van de INE, de vertraging van lopende zaken en de ophoping van nieuwe, terwijl rechters nog aan het leren zijn. Alsof Mexico zich op dit en andere gebieden de opleiding van ambtenaren zonder voldoende voorbereiding en ervaring zou kunnen veroorloven, om de training in gender, mensenrechten en andere vakgebieden te verwaarlozen voor degenen die een juridische carrière ambiëren. Je hoeft je geen nachtmerries van nationalisatie voor te stellen om je zorgen te maken over de toekomst; denk maar aan de duizenden mensen die verdwenen, vermoord en onterecht gevangengezet zijn en die geen snelle en snelle rechtsgang zullen hebben.

Terwijl de president pocht dat ze geschiedenis schrijft, benadrukken internationale media de nieuwigheid van het experiment, niet als een democratisch paradigma, maar als een paradigma dat geworteld is in onzekerheid, in strijd met de rechtszekerheid. Zoals critici hier al waarschuwden, wijzen ze ook op de officiële wens om de macht te concentreren, een wens die de triomfantelijke retoriek van de regering niet verhult. Gedreven door wrok en persoonlijke ambitie gisteren, is de ontmanteling van de autonome PJF vandaag een reactie op dezelfde wens om toekomstige wetgevingsinitiatieven, hoe ongrondwettelijk ze ook mogen zijn, te beschermen en de weerloosheid te garanderen van degenen die zich verzetten tegen roofzuchtige megaprojecten en andere willekeurige maatregelen.

Deze prestatie maakt de geschiedenis niet (beter). De opkomst van het autoritarisme in Turkije en Hongarije is bereikt door de coöptatie van de andere machten. In de Verenigde Staten groeit de minachting van de president voor rechters die zich verzetten tegen de onrechtmatigheid van zijn decreten of die respect eisen voor zijn uitspraken tegen willekeurige deportaties; hij ergert zich vooral aan rechters die hij benoemt en die het wagen de wet toe te passen in strijd met zijn absolutistische aspiraties. Zijn vijandigheid jegens de rechtsstaat heeft ertoe geleid dat zijn regering een rechter heeft gearresteerd omdat hij de immigratiepolitie ervan weerhield een migrant uit de rechtbank te verwijderen en een gerechtelijk bevel negeerde om Abrego García, die illegaal naar El Salvador was gedeporteerd, terug te sturen. Van deportaties tot onmenselijke buitenlandse gevangenissen tot het negeren van habeas corpus, er is één stap die Trump lijkt te willen zetten. De autonome rechtbanken – en het burgerlijk verzet – kunnen hem mogelijk nog stoppen.

Hier, in naam van een vreemde democratie, stevenen we af op de vernietiging van de rechtsstaat. Hoe kunnen we deze "historische" ramp voorkomen?