«Habemus Papam», Leo XIV en de laatste lekenmis van de generalistische televisie

Om 19:30 uur Op 8 mei, toen kardinaal protodiaken Dominique Mamberti het ritueel “Habemus Papam” uitsprak, verzamelde Italië zich opnieuw voor een scherm. Hij deed het in stilte, zoals je doet met gebaren die je uit je hoofd kent. Wat zelden lijkt te gebeuren, maar toch gebeurt, is gebeurd: televisie is weer een gedeelde ruimte geworden, een plek van collectieve aanwezigheid. En dat allemaal in een tijd die vaak als post-televisie wordt bestempeld.

Volgens door Studio Frasi verwerkte gegevens van Auditel keken 20,8 miljoen mensen via de belangrijkste televisienetwerken live naar de aankondiging van de nieuwe paus: Leo XIV. Een figuur die de tijd tart en die het – voor veel waarnemers te overhaaste – verhaal van de onomkeerbare teloorgang van de generalistische televisie logenstraft. In werkelijkheid is het niet het medium dat verdwijnt, maar het dagelijkse gebruik ervan. En als een gebeurtenis erom vraagt ​​(dit gebeurt bijvoorbeeld ook bij sportevenementen of belangrijke nationale of internationale nieuwsfeiten) wordt de televisie weer onze agora.

Tussen de witte rook (18.08) en het einde van de live-uitzending (20.00) bedroeg het gemiddelde aantal kijkers 16,5 miljoen. Rai 1 stond bovenaan met 7,8 miljoen, bijna drie keer zoveel als Canale 5, dat op 2,7 bleef steken. Daarna was SkyTg24 het meest bekeken nieuwskanaal met 971 duizend kijkers, terwijl Tv2000 – het netwerk van de Bisschoppenconferentie – de grens van een half miljoen kijkers overschreed en daarmee Rai 2 overtrof. Dit zijn cijfers die meer zeggen dan alleen smaak: ze spreken van vertrouwen, symbolische nabijheid, herkenning.

"In deze context", aldus Francesco Siliato, media-analist bij Studio Frasi, "is het interessante feit uiteindelijk de symbolische rol die Rai 1 blijft spelen: het blijft het kanaal van de ambtenarij, van de instellingen, van legitimiteit. Wanneer zich een gebeurtenis voordoet die het land onder collectieve aandacht brengt, gaan we daarheen terug." In de tien minuten waarin de nieuwe paus sprak, tussen 19.30 en 19.40 uur, trok Rai 1 meer dan 9 miljoen kijkers per minuut. Een kwantitatief record, maar vooral een symbolisch record. Kortom, Rai's eerste netwerk bevestigt zichzelf als het kanaal van institutionele legitimiteit, de plek waar het land elkaar ontmoet wanneer het zichzelf moet herkennen. Het is een geconditioneerde reflex, maar ook een culturele gewoonte, nog voordat het een mediakeuze is.

De speciale edities van het nieuws bevestigen dit beeld. Opnieuw volgens de uitwerkingen van Studio Frasi op basis van Auditel-gegevens, staat Tg1 met 7,6 miljoen exemplaren aan kop van de buitengewone uitgaven. Tg5 volgt met 2,6 miljoen. Daarna TgLa7 (1.2), Tg3 (950 duizend), Tg4 (619 duizend), Studio Aperto (507 duizend), Tg2 (493 duizend). Maar het is in de dynamiek na de gebeurtenis dat een belangrijk detail zichtbaar is: Tg1 daalt, Tg5 wint. Zodra de ceremonie voorbij is, wordt de toeschouwer weer een individu en niet langer een menigte.