Klimaatdoelstellingen van de EU: hoe de Commissie mazen in de wet bouwt

De Europese Commissie toont opnieuw haar ambitie op het gebied van klimaatbescherming. Met een nieuwe tussentijdse doelstelling: tegen 2040 moet de uitstoot van broeikasgassen in de Europese Unie met 90 procent zijn verminderd ten opzichte van 1990. Er is inmiddels een opmerkelijke traditie van aankondigingen ontstaan, die in december 2019 begon. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen sprak van Europa's "man op de maan"-moment toen ze aankondigde dat de Commissie akkoord was gegaan met de Europese Green Deal, met als doel de Unie tegen 2050 klimaatneutraal te maken.

Sindsdien zijn er een aantal aanpassingen gedaan aan de Green Deal en is de CO₂-uitstoot aanzienlijk verminderd, wat aanzienlijk achterblijft bij de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. Dat de nieuwe mijlpaal nu bedoeld is om de ambitie verder te verhogen, heeft ook een opmerkelijke traditie ontwikkeld. Wanneer blijkt dat de strijd tegen klimaatvernietigende gassen niet verloopt zoals gehoopt, worden er nóg ambitieuzere doelen voor de verdere toekomst geschetst.

Hierachter schuilt een berekende aanpak. Politici op nationaal en Europees niveau kunnen het zich niet veroorloven om openlijk te erkennen dat dit project, dat soms een uitdaging voor de mensheid of een uitdaging van de eeuw wordt genoemd, mislukt is. In plaats daarvan stellen ze het moment van de "man op de maan" liever uit.

Maar dit keer komt er nog iets bij: wat von der Leyen nu "flexibiliteit" noemt, is het creëren van een maas in de wet die aanzienlijk kan uitgroeien. Staten krijgen meer mogelijkheden om hun eigen CO₂-uitstoot te compenseren met klimaatbeschermingsprojecten in het buitenland.

De RND-nieuwsbrief van het district. Elke donderdag.

Door mij te abonneren op de nieuwsbrief ga ik akkoord met de advertentieovereenkomst .

Dit zou het voor een overheid mogelijk kunnen maken om herbebossingsprojecten in verre landen te gebruiken om speelruimte te creëren bij het sluiten van kolencentrales of het vervangen van oude olie- en gasverwarmingssystemen. In een extreem scenario zou de nieuwe doelstelling voor 2040 zelfs kunnen leiden tot minder in plaats van meer klimaatbescherming.

Hoe de regels voor de studiepunten er precies uit gaan zien, is echter nog onduidelijk - zowel wat betreft de beoordeling als de uiterst lastige beoordeling van buitenlandse projecten.

Wat echter wel duidelijk is, is dat deze maas in de wet past bij de huidige politieke mainstream in de EU. Klimaatbescherming is in recordtijd ver naar beneden gezakt op de prioriteitenlijst. En de verkiezing van Donald Trump tot president van de VS heeft deze trend enorm versterkt. Kwesties als defensie en het concurrentievermogen van EU-lidstaten worden nu met enorme urgentie behandeld door de staatshoofden en regeringsleiders, waarbij ze vergeten dat consistente investeringen in klimaatbescherming datzelfde concurrentievermogen aanzienlijk zouden kunnen vergroten.

Ook de aankondigingen van de nieuwe Duitse minister van Economische Zaken, Katherina Reiche (CDU), passen in de nieuwe mainstream. Zij spreekt in wezen over klimaatbescherming, niet tegen elke prijs. Dit betekent bijvoorbeeld niet dat de uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen nu wordt stopgezet; deze zal op een lager niveau worden voortgezet – aangevuld met nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrales om de dringend noodzakelijke herstructurering van het energiesysteem snel en gemakkelijk af te ronden. Sterker nog, door het probleem te omzeilen, wordt dit enorm belangrijke vraagstuk alleen maar uitgesteld.

Bovendien wordt in dit scenario een grote en tot nu toe onderschatte taak nog moeilijker: als we het klimaat niet kunnen redden, moeten we in ieder geval mensen van het klimaat redden. Dit vereist een gigantische hersteloperatie, die bijvoorbeeld de herbouw van steden omvat om inwoners te beschermen tegen hittegolven of de aanleg van overstromingsgebieden om de hevige regenval na hittegolven op te vangen.