"UBS moet afstand nemen – de boodschap van de Federale Raad, de Zwitserse Nationale Bank en Finma is duidelijk, ze willen het alleen niet zeggen."

De rust is weergekeerd rond UBS. Maar de tijd als enige grote bank van Zwitserland zou wel eens snel voorbij kunnen zijn. Dat is de mening van Lars Förberg, een van de belangrijkste aandeelhouders van de bank. Hij is medeoprichter van Cevian, een activistisch fonds dat investeert in bedrijven en actief invloed uitoefent op hun strategie en management. Volgens hem zouden de voorstellen voor strengere bankregulering het lot van UBS als Zwitserse bank bezegelen.

Voor Förberg zijn de signalen van de Bondsraad, de Autoriteit Financiële Markten (FINMA) en de Zwitserse Nationale Bank (SNB) duidelijk: zij vinden UBS te groot voor Zwitserland. "Daarom heeft het geen andere keuze dan Zwitserland te verlaten of door een concurrent te worden overgenomen", meent de investeerder, die in Zwitserland ook naam heeft gemaakt als een productieve grootaandeelhouder van ABB en Baloise.

Het politieke klimaat is inderdaad tegen UBS gekeerd. Deze week verwierp de Nationale Raad een motie waarin het Parlement werd verzocht de bespreking van strengere kapitaaleisen uit te stellen . De bank zou er baat bij hebben gehad de controversiële deal uit te stellen. Als het Parlement de bespreking van de kapitaaleisen uitstelt, hoeft de bank tot die tijd geen concessies te doen op het gebied van dividenduitkeringen en aandeleninkoop. De consultatie over de strengere kapitaaleisen start naar verwachting in september, waarna de aankondiging van de Bondsraad in 2026 volgt.

De geplande hervorming zou wel eens heel duur kunnen uitpakken voor UBS: toen minister van Financiën Karin Keller-Sutter in juni de belangrijkste kaders voor de hervorming van de bankregulering presenteerde, eiste zij dat de bank CHF 24 miljard extra eigen vermogen opbouwde om beter bestand te zijn tegen crises.

De grootbank verzet zich fel tegen de strengere kapitaaleisen, omdat ze deze te hoog vinden. Tijdens een bijeenkomst begin september zei CEO Sergio Ermotti: "Ik geloof dat we een oplossing zullen vinden. Helaas zijn we er nog niet." Hij herhaalde dat UBS vanuit Zwitserland wil blijven opereren als een succesvolle internationale bank. Zo kan het veel betekenen voor Zwitserse en internationale klanten en is het daarmee een positieve factor voor de Zwitserse economie.

Förberg is aanzienlijk minder zeker. Voor hem is de situatie duidelijk: de autoriteiten proberen UBS doelbewust uit Zwitserland te verdrijven. Het extra kapitaal veroorzaakt zulke hoge kosten voor de grootbank dat deze niet meer kan concurreren. "Er zitten slimme mensen in de Bondsraad, de Zwitserse Nationale Bank en de Finanzdienstleistungsanstalt (FINMA). Zij weten heel goed dat de voorgestelde, extreme kapitaaleisen betekenen dat UBS zal moeten vertrekken. Ze willen het gewoon niet zeggen", aldus de investeerder.

Als de grote bank haar concurrentievermogen wil behouden, is de enige optie het veranderen van toezichthouders. Förberg: "En dat betekent Zwitserland verlaten." Het is de verantwoordelijkheid van elke raad van bestuur om ervoor te zorgen dat het concurrentievermogen van een bedrijf behouden blijft. "En ook een plicht tegenover haar klanten", zegt hij.

Voor minister van Financiën Karin Keller-Sutter betekent meer eigen vermogen echter geen vermindering van de concurrentiekracht van de bank. Begin juni maakte de minister duidelijk dat de voorstellen passend en acceptabel zijn voor UBS. Volgens haar gelden de strengere kapitaalregels uitsluitend voor de internationale activiteiten van de bank. De kosten hoeven niet te worden doorberekend aan klanten in Zwitserland. Het lijkt haar daarom onwaarschijnlijk dat leningen hier duurder zouden worden en UBS daardoor minder concurrerend zouden worden.

Wat duurder zal worden, vanuit het perspectief van de minister van Financiën, is de groei van de bank in het buitenland. Tegelijkertijd gelooft ze dat meer kapitaal de bank stabieler en aantrekkelijker zal maken, bijvoorbeeld op het gebied van vermogensbeheer. Of UBS zijn hoofdkantoor in Zwitserland wil behouden na de aanscherping van de kapitaalregels, is een beslissing die de grote bank uiteindelijk zal moeten nemen, aldus Keller-Sutter. Over de beschuldiging dat ze UBS in wezen wil verdrijven, zei een woordvoerder van het ministerie van Financiën in reactie op een onderzoek: "Dit is vergezocht en we verwerpen een dergelijke bewering ten stelligste."

Het team van Förberg heeft de impact van de nieuwe eisen op UBS berekend en komt tot de conclusie dat de extra eisen zullen resulteren in jaarlijkse kapitaalkosten van 6,5 miljard dollar, wat overeenkomt met 20 procent van de totale kosten van de bank.

De geplande aanscherping van de kapitaaleisen zal als tarieven voor aandeelhouders werken. "In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Amerikaanse tarieven van 39 procent op Zwitserse goederen, treffen deze UBS als enige bank ter wereld. Dit zal haar concurrentievermogen enorm beperken", meent Förberg, die al jaren in Zwitserland woont. "We ergeren ons allemaal aan de Amerikaanse tarieven, en tegelijkertijd schieten we onszelf in de voet door opzettelijk en drastisch het wereldwijde concurrentievermogen van onze grootste bank te verzwakken."

Een ander probleem is dat UBS de extra kosten van kapitaalopbouw slechts in beperkte mate aan klanten kan doorberekenen, anders zou het marktaandeel verliezen. "Het concurrentienadeel is enorm: concurrenten moeten een gemiddelde kernkapitaalratio van 11 procent aanhouden, terwijl UBS volgens de Bondsraad een kernkapitaalratio van 19 procent moet aanhouden. Dat is 75 procent hoger."

Förberg geeft toe dat het parlementaire debat de bank nog enige verlichting kan brengen. Maar dat maakt niets uit: "Het extreme standpunt van Zwitserland zal niet fundamenteel veranderen." Hij respecteert het besluit van de Bondsraad, maar begrijpt het niet. "Het is niet terug te draaien. Lobbyisten kunnen daar ook niets aan veranderen. We kunnen ons de moeite besparen," zegt hij.

Volgens Förberg wordt een verhuizing om de concurrentiepositie van de bank te behouden ook door andere investeerders gesteund. Persoonlijk zou hij UBS liever in Zwitserland laten blijven. Het land heeft een lange traditie van vermogensbeheer, is stabiel en hanteert een prudent beleid.

Ongeacht waar UBS in de toekomst zijn hoofdkantoor zal vestigen, blijft Förberg vertrouwen hebben in de bank en heeft hij onlangs aandelen UBS gekocht. Hij gelooft dat de aandelenkoers nog steeds de potentie heeft om te stijgen tot 50 frank. De weg daarheen ziet er echter wat hobbeliger uit voor beleggers na de kapitaalverkrappende maatregelen van de Bondsraad. Momenteel noteert het aandeel rond de 32 frank.

Förberg deelt ook de droom van Sergio Ermotti en UBS-voorzitter Colm Kelleher om ooit te kunnen concurreren met grote Amerikaanse banken zoals Morgan Stanley. Ondanks politieke tegenwind gelooft hij dat de waardering van UBS op Wall Street binnen bereik blijft. En hij maakt zich ook geen zorgen over het personeel. Hij heeft vertrouwen in Sergio Ermotti en gelooft dat er geschikte opvolgers binnen het bedrijf zijn. "Maar we hopen dat hij zo lang mogelijk aanblijft", zegt hij.